Strona:PL Balzac - Ostatnie wcielenie Vautrina.djvu/31

ry, powleczone są czarnym całunem, jaki przybierają w Paryżu wszystkie domy zwrócone na północ. W połowie wybrzeża, przy opustoszałej arkadzie, zaczynają się prywatne budowle, którym rzucenie Nowego Mostu dało początek za Henryka IV. Plac Królewski był kopją placu Dauphine: ta sama architektura, cegła oprawna w łańcuchy ciosu. Arkada ta i ulica de Harley znaczą granice Pałacu na zachód. Wówczas, prefektura policji, prezydjum parlamentu, wchodziły w kompleks Pałacu Sprawiedliwości. Widzimy, iż, przed Rewolucją, Pałac posiadał to odosobnienie, jakie silą się stworzyć mu obecnie.
 Czworobok ten, ta wyspa domów i gmachów, wśród których znajduje się Sainte-Chapelle, klejnot skarbca św. Ludwika, ta cała przestrzeń, to sanktuarjum Paryża; jego święte miejsce, jego arka. Zrazu, przestrzeń ta stanowiła rdzeń pierwotnego miasta; plac Dauphine był łąką, należącą do terytorjmn królewskiego, gdzie znajdował się młyn do wybijania pieniędzy. Stąd nazwa de la Monnaie, dana ulicy wiodącej do Nowego Mostu. Stąd też nazwa jednej z trzech okrągłych wież, która nazywa się wieżą srebrną, co zdawałoby się świadczyć, iż pierwotnie wybijano tam monetę. Sławny młyn, który widzimy na starych planach Paryża, jest prawdopodobnie późniejszy niż epoka gdy wybijano monetę w samym Pałacu i stanowi z pewnością wyraz udoskonalenia sztuki menniczej. Pierwsza wieża, niemal że przylepiona do Srebrnej, nazywa się wieżą Montgommery. Trzecia, najmniejsza, ale najlepiej utrzymana, zachowała bowiem blanki, nazywa się wieżą Bonbec. Kościół Sainte-Chapelle i te cztery wieże (licząc Zegarową) określają doskonale obwód, zakole (powiedziałby urzędnik katastru) Pałacu, od Merowingów aż do Walezych; ale dla nas, wskutek swoich przekształceń, Pałac wyraża osobliwie epokę św. Ludwika.
 Pierwszy Karol V oddał Pałac parlamentowi, instytucji świeżo stworzonej, i zamieszkał, pod osłoną Bastylji, w słynnym gmachu Saint-Pol, któremu przydano później pałac des Tournelles.