Strona:PL Balzac - Ostatnie wcielenie Vautrina.djvu/93

 Gdy więzień oddalał się w otoczeniu woźnego i żandarmów, sędzia wiódł za nim zadumanem spojrzeniem; następnie, uczynił gest człowieka budzącego się ze snu i rzucił list Estery na biurko protokolanta:
 — Coquart, skopjujesz pan ten list!
 O ile w naturze człowieka jest być nieufnym wobec tego o co go błagają, kiedy żądana rzecz jest przeciw jego interesom, obowiązkom, często nawet kiedy mu jest obojętna, uczucie to jest prawem dla sędziego śledczego. Im więcej obwiniony, którego tożsamości jeszcze nie ustalono, ukazywał chmur na horyzoncie w razie przesłuchania Lucjana, tem bardziej przesłuchanie to wydawało się Camusotowi konieczne. Gdyby nawet formalność ta nie była, wedle kodeksu i zwyczajów, nieodzowna, wymagałaby jej sama kwestja tożsamości Karlosa. W każdem powołaniu istnieje sumienność zawodowa. Nawet nie będąc ciekawy, Camusot byłby przesłuchał Lucjana przez punkt honoru urzędnika, jak przesłuchał dopieroco Jakóba Collin, rozwijając wszystkie chytrości na które sobie pozwala najbardziej nieskazitelny sędzia. Usługa jaką mógł komuś oddać, awans, wszystko to szło u Camusota w drugim rzędzie; pierwsza była chęć poznania prawdy, przeniknięcia jej, choćby ją potem miał zamilczeć. Bębniąc po szybach, poddawał się krętemu biegowi przypuszczeń, wówczas bowiem myśl jest niby rzeka przebiegająca tysiące okolic. Sędziowie, ci kochankowie prawdy, są jak zazdrosne kobiety, oddają się tysiącznym domysłom i zgłębiają je sztyletem posądzenia, jak starożytny ofiarnik rozpruwał łono ofiarom; poczem, zatrzymują się nie przy prawdzie, ale przy prawdopodobieństwie, i dostrzegają w końcu prawdę. Kobieta bada kochanego mężczyznę, jak sędzia zbrodniarza. W takim stanie ducha, błysk, słowo, akcent, wahanie, wystarczą aby wskazać ukryty fałsz, zdradę, zbrodnię.
 — Sposób, w jaki mi odmalował przywiązanie do syna (jeżeli to syn), kazałby przypuszczać, iż znalazł się w domu tej dziewczyny aby czuwać nad łupem; zaczem, nie podejrzewając iż pod po-