Strona:PL Balzac - Podróż do Polski.djvu/48

wiem; jako zapinkę mają słynny djament sławnej Greczynki, djament wartości miljona, znany zresztą w handlu pod nazwą djamentu Potockich.
 — Żydzi, mówiła mi hrabina ze zwykłą nonszalancją, pożyczają mi na to pięćset tysięcy franków!
 Perły domu Sanguszków są również bardzo sławne, ale będziemy mieli sposobność mówić jeszcze o perłach mówiąc o skarbcu kijowskim. Łatwo pojąć, że zaopatrzeni w swoje kolje pereł i djamentów i czepki swoich żon, Żydzi wędrują gdzie chcą, drwią sobie z nieszczęścia. Znawstwo djamentów i pereł jest jak z tego widać, wiedzą wrodzoną u wszystkich Żydów: przechodzą szkołę u piersi swoich matek; od najwcześniejszego wieku oczy ich nawykłe są do oglądania drogich kamieni, pereł i szacowania ich.
 Nigdy Żydzi nie łączą się z chrześcijanami, ale zmieniają religję aby zyskać szlachectwo i posiadać ziemię. Cytowano mi wiele rodzin polskich i rosyjskich pochodzenia żydowskiego. Z Żydami w Polsce jest jak z metysami w Stanach Zjednoczonych: w piątem pokoleniu pierworodna plama jeszcze się nie starła, magnaci polscy pamiętają ją ciągle. Żyda w chrześcijanina zmienia zawsze chęć utrwalenia ogromnych bogactw: chrzest, to jest ich savonnette à vilain. Żydzi trzymają się między sobą jak galernicy, jak aktorzy, jak wszystkie plemiona wyjęte z pod prawa; to znaczy iż mają osobny zakon. Niema nic równego zuchwalstwu ich w spekulacji. Olbrzymie fortuny wznoszą się i padają, nie wiadomo gdzie i jak. Piętnaście lat temu naprzykład, dom Nathansonów w Brodach miał pięćdziesiąt miljonów. Co się stało z tym majątkiem. Zagadka. Dziś szwajcarski dom Hausenerów zajął miejsce Nathansonów; toż samo dom Halperynów, zawdzięczających swój początek rodzinie, której mam być gościem, jest królem Berdyczowa. Żydzi są straszliwi złodzieje; pod tym względem są bliskimi krewnymi Chińczyków. Niepodobna sobie wyobrazić ilości koni które giną skradzione, zwłaszcza na granicy. Żyd nie cofa się przed morderstwem, gdy chodzi o znaczną sumę. Rasa ta ma osobliwe zwy-