Stara Panna powstała w r. 1836 w najpiękniejszej epoce twórczości Balzaka; napisał ją — jak mówi w liście do pani Hańskiej — w trzy noce. Byłoby to o tyle możliwe, iż każda pierwsza redakcja utworu Balzaka była właściwie szkicem, który rozrastał się w wielokrotnych korektach. W większości wydań, utwór ten bywał połączony z Gabinetem starożytności pod wspólnym tytułem Rywalizacje; to znów Prowincja w Paryżu; ugrupowania te, które sam Balzac często zmieniał i przekształcał, nie mają, jak wspomniałem, wielkiego znaczenia.
Stara Panna, którą dajemy po polsku po raz pierwszy, jest jednem z mniej głośnych, ale ze wszech miar interesujących opowiadań Balzaka. Utwór ten pozwala nam — drogą porównania — wniknąć w istotę tego, co możnaby nazwać balzakowskiem spojrzeniem na życie, a co jest w znacznej mierze odkonwencjonalizowaniem literatury, sprowadzeniem ją z mgieł na ziemię.
Zestawmy w tym celu osnowę Starej Panny z Jaszczurem, tym młodzieńczym utworem, który, mimo wszystkich swych piękności, nosi jeszcze znamiona
Strona:PL Balzac - Stara panna.djvu/11
Ta strona została uwierzytelniona.
OD TŁUMACZA.
