niezliczone zastępy ludności z wszystkich warstw z bliska i z daleka do Gietrzwałdu. Około 8-go września r. 77 sprzedano w Biesalu (Biesellen, najbl. stacja kolejowa od G.) na 40 000 biletów, a ludu zgromadzonego w Gietrzwałdzie w Narodzenie NMP. szacowano na siedemdziesiąt tysięcy mianowicie z całej Polski.
Odtąd corocznie przybywają tudotąd liczni pielgrzym’ przez cały rok mianowicie w odpusty: 2 sierpnia NP Anielskiej (Porcjunkuli), 15. sierpnia NP Wniebowzięcia i 8. września Narodzenia NP i powracają ukojeni pokrzepieni na duchu do domów swoich.
Podobne odpusty, choć nie w takich rozmiarach lecz, więcej lokalnej natury, na Warmji odbywają się w Swiętolipce 2 lipca, w Jonkowie św. Rocha, w Purdzie Przemienienia Pańskiego, w Wartemborku św. Antoniego 13. czerwca, w Bartęgu Opatrzności Boskiej w XIV niedzielę po Świąlkach, w, Brunswałdzie św. Katarzyny w ostatnią niedzielę po Świątkach — Dominica ultima.
Do odpustu przyłącza się po nabożeństwie kiermas tj. przyjęcie i ugoszczenie krewnych i przyjacieli.
Bractwo to, założone dawnemi czasy, odnowione brewem Ojca św. Klemensa XI. 30. czerwca 1710 r. dla królewskiej kaplicy w Gdańsku itp., ma ten cel:
1) żeby członkowie jego w rozmyślaniach swoich wdzięcznie rozważali cudowne drogi Opatrzności Boskiej we własnem życiu człowieka, mianowicie niezasłużone łaski płynące z błogosławieństwa Kościoła katolickiego,
2) żeby w nieszczęściach, utrapieniach i cierpieniach się zupełnie oddać woli Opatrzności Boskiej,
3) wychwalać Opatrzność Boską gorliwemi ćwiczeniami uczynków miłosiernych,
4) codziennie odmawiać 3 Ojcze nasz i w końcu dodać: Chwała Bogu Ojcu, który mnie stworzył, chwała Synowi, który mnie odkupił, chwała Duchowi św., który mnie oświeca i ku dobremu nakłania; chwała
