Strona:PL Bellamy - Z przeszłości 2000-1887 r.pdf/53

a nawet jednostek nieodpowiedzialnych przed nikim, kierujących się jedynie swą fantazyją i żądzą zysku, natomiast powierzony on został jednemu tylko stowarzyszeniu, odpowiedzialnemu przed całym ludem, działającemu w interesie ogółu i na korzyść wszystkich. Cały zaś naród zorganizowany został jako jedno wielkie stowarzyszenie wytwórcze, w którem wszystkie oddzielne stowarzyszenia się zlewały. Tym sposobem naród cały został jedynym, olbrzymim kapitalistą, który pochłonął wszystkie oddzielne kapitały, — jedynym pracodawcą, posiadającym w swem ręku jedyny monopol, w którym się skoncentrowały i utonęły wszystkie uprzednie, drobne monopole, — monopol, z którego korzystają zarówno wszyscy obywatele kraju. Jednem słowem, obywatele stanów Zjednoczonych wzięli nareszcie w swe ręce kierownictwo swych interesów, organizując się dla zdobycia i utrzymania władzy ekonomicznej w podobny sposób, jak ongiś organizowali się dla zdobycia władzy politycznej. Spostrzeżono wreszcie (dziwna, że tak późno), iż sprawa najbliżej obchodząca ogół jest to handel i przemysł, bo na nich opiera się dobrobyt całego ludu, że zatem szaleństwem jest oddawać kierownictwo nimi ludziom prywatnym, wyzyskującym je na własną korzyść, tak samo, jak niegdyś szaleństwem było powierzać królom i szlachcie rządy polityczne.
 — Zmiana tak olbrzymia, jak ta, którą pan opisujesz, nie przeszła zapewne bez okropnych wstrząśnień i wielkiego krwi rozlewu?.. — zapytałem.
 — Kłamałbym, gdybym temu chciał zaprzeczyć... — odrzekł doktor Leete — nie obeszło się bez gwałtownej walki. Nie była ona jednak tak bezlitosną, jakby się panom wydawać mogło w dziewiętnastem stuleciu, kiedy najmniejsze częstokroć bezrobocie bywało powo-