Strona:PL Blaise Pascal-Myśli 063.jpg

Ta strona została uwierzytelniona.

zwyczaiwszy się widzieć liczbę, przestrzeń, ruch, wierzy w to, i tylko w to?

90.

Quod crebro videt non miratur, etiamsi cur fiat nescit; quod ante non viderit, id si evenerit, ostentum esse censet.[1] (Cic.)

91.

Spongia solis.[2] — Kiedy widzimy, iż jakieś zjawisko powtarza się wciąż jednako, wnosimy stąd o naturalnej konieczności, jak to że jutro będzie dzień, etc. Ale często natura zadaje nam łgarstwo i nie poddaje się własnym prawidłom.

92.

Czem są nasze naturalne zasady, jeśli nie owocem nawyku, w dzieciach zaś nawykiem przejętym od ojców jak polowanie u zwierząt?
Odmienne nawyki dadzą nam inne zasady naturalne, widzimy to z doświadczenia; a jeśli są jakieś zasady, opierające się zwyczajowi, istnieją też zwyczaje przeciw naturze, opierające się naturze i innemu zwyczajowi. To zależy od skłonności.

93.

Rodzice lękają się, aby się przyrodzona miłość dzieci nie zatarła: czemże jest tedy ta przyroda, podległa temu iż może się zatrzeć? Przyzwyczajenie jest drugą naturą, która niweczy pierwszą. Ale co to jest natura? czemu przyzwyczajenie nie jest naturalne? Bardzo się obawiam, że ta natura jest sama tylko pierwszem przyzwyczajeniem, tak jak przyzwyczajenie jest drugą naturą.

  1. Cic. de Divin. II, 22, cyt. u Montaigne’a, II, 30. „Co kto często widzi, temu się nie dziwi, chociażby nie wiedział dlaczego się to dzieje; czego przedtem nie widział, to, jeśli się zdarzy, uważa za dziw“.
  2. Plamy na słońcu, będące zapowiedzią iż kiedyś ono zagaśnie.