Strona:PL Bolesław Prus - Pierwsze opowiadania.djvu/185

 Pisarz, sprytna sztuka, zmiarkował, że chłop nie musi pachnąć groszem. Wyjął swoją książeczkę, ołówek, zaczął przekreślać, rachować — i wkońcu przyjął Michałka.
 Ludzie mówili, że zarabiał na nim dwadzieścia groszy dziennie — extra.
 W tej fabryce był chłop do jesieni. Z głodu nie umarł, za nocleg nie zapłacił, ale też nawet butów sobie nie kupił. Tyle tylko, że upił się parę razy przy świętej niedzieli, jak wieprzak. Chciał nawet awanturę zrobić w szynku, ale mu czasu zabrakło, bo go wyrzucili za drzwi.
 Dom rósł jak rzeżucha. Jeszcze oficyn nie wykończyli mularze, a już front był dachem obity, otynkowany, oszklony, i nawet ludzie zaczęli się sprowadzać.
 W końcu września rozpadały się deszcze. Robotę przerwano i pomocników odprawiono. W ich liczbie był Michałko.
 Pisarz z tygodnia na tydzień urywał mu coś z płacy, mówiąc, że razem odda. Gdy zaś przyszedł obrachunek ostateczny, chłop, choć niepiśmienny, zmiarkował, że go chyba pisarz oszwabił. Dał mu trzy ruble, a należało się z pięć, albo i ze sześć.
 Michałko wziął trzy ruble, zdjął czapkę i zaczął skrobać się w głowę, przestępując z nogi na nogę. Ale pisarz był tak zajęty swoją książeczką, że ledwie w dziesięć pacierzy spostrzegł chłopa i spytał go surowo:
 — No, czego jeszcze chcesz?
 — Musi, panie, mnie się więcej należy — rzekł chłop z pokorą.
 Pisarz zaczerwienił się. Wlazł na Michałka, potrącił go piersiami i powiedział:
 — A paszport ty masz?... Coś ty za jeden?...
 Michałkowi zamknęło gębę; pisarz mówił dalej:
 — Ty może myślisz, chamski gnacie, żem ja cię nakręcił?...
 — A ino...