Strona:PL Bolesław Prus - Szkice i obrazki 01.djvu/104

 Było już późno. Znużona Helenka ostrożnie uchyliła drzwi:
 — Ty jeszcze pracujesz, Władziu?
 — Tak! — odpowiedział, nie podnosząc głowy.
 — Dobranoc ci!... Takie masz gorące czoło!...
 — Jak zwykle.
 — Mógłbyś dziś wcześniej się położyć, masz już przecie majątek... Dobranoc!
 Omyliła się. Miljony odbierają sen.
 Teraz przyszedł Władysławowi na myśl Grodzki. Wspomnienie inżyniera spotęgowało rumieńce na jego twarzy.
 — Dobry chłopak — rzekł — ale strasznie szorstki.
 Zkolei myślał o fabryce płótna, o swojej starej ciotce, biednym rękawiczniku, który mu jakiś czas darmo obiady dawał, o ludziach niemających roboty, o projektach obrachowanych na ogólny pożytek, i niewymowna gorycz napełniła mu serce. Przypomniał też sobie pewnego staruszka w piaskowym surducie, znakomitego filozofa i pesymistę, z którym się poznał w Paryżu. I przed nim Władysław często rozwijał swoje ogromne plany. Starzec słuchał go zawsze z pobłażliwym uśmiechem i w konkluzji rzekł:
 — Wielkie idee, oprócz wielu złych, mają jedną dobrą stronę. Oto: stanowią pewien rodzaj umysłowej wizykatorji dla ludzi młodych i zdolnych, lecz ubogich!...
 — Tak! — szepnął Władysław. — Majątek mój jest za duży na to, aby go oknem wyrzucić, a za mały na uszczęśliwienie świata. Gdybym go rozdzielił tylko między swoich współobywateli, na każdego z nich wypadłoby niecałe trzynaście groszy!...
 Ostatnia ta uwaga zapieczętowała szereg medytacyj. Wilski wstał z krzesła i przeszedł się po pokoju, jak człowiek, który już wie, co mu robić wypada.
 „Cnoty toną w interesie, jak rzeki w morzu“ — powiedział La Rochefoucault. Miał rację.