i przedstawić wszystkie znane hypotezy o pochodzeniu szlachty polskiej. Ponieważ przewidzieć nie mogę, czy Bóg dozwoli mi pracę rozpoczętą ukończyć, a do ułożenia herbarza jeszcze bardzo daleko, postanowiłem zatem w mem wstępnem słowie, przytoczyć najnowsze poglądy naszych uczonych, na kwestyę pochodzenia szlachty polskiej, oraz własną hypotezę w tym przedmiocie postawić.
Według mnie cała sprawa na tem polega,, czy szlachta polska jest wypływem naturalnego rozwijania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich, czy też powstała wskutek wstrząśnień wywołanych wpływami wewnętrznej lub zewnętrznej natury, które to społeczeństwo w prawidłowem jego rozwoju wstrzymały. Innemi słowy, czy szlachta polska wytworzyła się z elementów ludności, które tę ziemię od najdawniejszych czasów zamieszkiwały, czy też jest elementem obcym, napływowym, który mógł np. - powstać wskutek najazdu.
Rzecznikami pierwszej teoryi są znakomici nasi uczeni, panowie: Michał Bobrzyński, Stanisław Smolka i Antoni Małecki, przedstawicielem zaś drugiej, niemniej uczony, pierwszorzędny znawca stosunków naszych średniowiecznych, dr. Franciszek Piekosiński[1].
„Szlachta, to potomkowie książąt, którzy niegdyś panowali nad drobnymi ludami słowiańskimi, zanim Piastowie dokonali podboju tych ludów" — mówi dr. Bobrzyński.
„Szlachta polska powstała z potomków, szczepowych książąt z doby pogańskiej, z właścicieli większych lub mniejszych posiadłości, którzy w służbie u pierwszych monarchów doszli do znaczenia i majątku, a w końcu i z zastępu obcych rycerzy, którzy licznie przybywali do Polski," jest. zdaniem dra Smolki.
„Czasy przedhistoryczne i epoka pierwszych Piastów, pisze dr. Małecki, wydały niedąjący się co do liczby określić zasób rodów, które się nad poziom reszty ludności wynieść zdołały i przyjęły nazwę szlachty. To samorodne nastanie szlachty powiększało się w dalszych czasach z powodu przyjmowania do rodu osób ze. społeczeństwa niższego, a w końcu przez nobilitacye."
Dr. Fr. Piekosiński w znakomicie obmysianem i opracowanem dziele: O Dynastycznem szlachty polskiej pochodzeniu, wydanem nakładem Akademii Umiejętności w Krakowie 1888 r., stara się dowieść, że rycerstwo znakowe, czyli szlachta i rycerstwo szeregowe, czyli włodykowie, stanowią w społeczeństwie średniowiecznem polskiem żywioł napływowy.
Ponieważ ta praca dra Piekosińskiego otrzymała najwyższą nagrodę Akademii, bo złoty medal z zapisu Probusa Barczewskiego, a teorya przez niego przedstawiona, znalazła wielu zwolenników, należy ją obszerniej wyłożyć.
Żyjący nad ujściem Łaby Słowianie, podzieleni na liczne, małe księstewka, przyjęli od sąsiadujących z nimi Normanów wojenną rycerskość i znaki runiczne,
- ↑ Patrz: Rozprawy i Sprawozdania z posiedzeń wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii Umiejętności w Krakowie T. XIV. Kraków 1881 r. Dr. Bobrzyński. Geneza społeczeństwa polskiego, na podstawie kroniki Galla.i dyplomatów XII w.. Dr. Piekosiński. O powstaniu społeczeństwa polskiego w wiekach średnich i jego pierwotnym ustroju i Jeszcze jedno oświadczenie. Dr. Smolka. Uwagi o pierwotnym ustroju społecznym Polski Piastowskiej. Także: Dr. Smolka. Mieszko Stary i Jego wiek. Warszawa 1881 r. Fr. Piekosiński. O Dynastycznem Szlachty polskiej pochodzeniu. Kraków 1888 r. i Obrona hypotezy najazdu. Kraków 1882 w Dr. Antoni Małecki. Studya heraldyczne. Lwów 1890 r.
