Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/032

dzie nieznanej dotąd śpiewności i wymowy, zalśni się bogactwem rytmów i tonów. Obok nich, Musset (1810—1857) czaruje kapryśnym wdziękiem młodego pazia, płatając figle zarówno klasykom jak i „urzędowemu“ Romantyzmowi. Przez Teofila Gautier (1811—1872) muza romantyczna podaje rękę poezji niemal współczesnej: Banville, „parnasiści“, Leconte de Lisle, Baudelaire, Sully Prudhomme, Verlaine, „symboliści“...
 Obok poezji, romantyczny dramat. I tu Wiktor Hugo na czele, ze swoim olbrzymim temperamentem literackim. Burzliwa premiera Hernaniego (1830) stanowi datę. Romantyzm stwarza dramat własnego typu: bombastyczny, jaskrawy, oparty na gwałtownych kontrastach i efektach. Przetrwał on o tyle, o ile ocalił go wiersz Wiktora Hugo. Na uboczu od tego hałasu rozwinął się delikatny, bardzo osobisty teatr Musseta.
 Rozkwit powieści jest faktem najbardziej może dominującym nad literaturą XIX w. Powieść odgrywała w dawniejszej literaturze rolę kopciuszka, lekceważona jako „niższy rodzaj“. Uświetnił ją i podniósł w dostojeństwie Rousseau; ale sława jego nie była sławą powieściopisarza. Toż samo Benjamin Сonstant kreśli swego Adolfa jakby wstydliwie, na marginesie innej twórczości. Pierwszy traktuje ją w duchu nowoczesnym Stendhal (Henryk Beyle, 1783—1842): pisząc Czerwone i czarne, stara się, obok analizy psychologicznej, dać przekrój współczesnego społeczeństwa. Dopiero jednak w Balzaku (1799—1850), znajduje powieść tego, który potrafił ją narzucić swemu wiekowi, tak iż odtąd powieść usunie na bok inne rodzaje literatury, jako najsposob-