Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/033

niejsze narzędzie wyrażania się nowoczesnego pisarza. Obok Balzaca uprawiają przygodnie powieść poeci: Hugo, Vigny, Musset, Gautier; olbrzymi rozgłos zyska powieściami swemi kobieta Aurora Dudevant (George Sand, 1804—1876); Aleksander Dumas-ojciec (1803—1870) ilustruje błyskotliwie historję Francji kilkoma cyklami powieści historycznych. Na uboczu od prądów chwili, cyzeluje, rozmyślnie oschłym stylem, Prosper Merimée (1803—1870) swoje klasycznie doskonałe opowiadania. Murger (1822—1861) utrwala we wdzięcznych obrazkach fenomen społeczny, którego nie znał wiek XVIII przy swojej instytucji „salonów“: cyganerję artystyczną. Przejście od romantyzmu do „naturalizmu“ stanowi Flaubert (1821—1880), zaciekły pracownik niestrudzenie pasujący się ze słowem. Zapóźnionym romantykiem jest oryginalny i pełen niesamowitego uroku Barbey d’Aurevilly (1808—1889). Hasło naturalizmu związane jest z nazwiskiem Zoli (1840—1903); powieść obyczajową uprawiają Daudet, Maupassant (klasyczny mistrz noweli). Bourget przedstawia kierunek psychologiczny, Loti egzotyzm, Anatol France błyskotliwe żonglerstwo idei.
 Powieść Balzaca oddziałała na teatr. Idąc po wskazanej przezeń drodze, stara się teatr połączyć analizę duszy ludzkiej z malowidłem obyczajów i roztrząsaniem problemów społecznych; przyczem, usunąwszy na drugi plan tragedję, a dość rzadko sięgając do dramatu, poszedł prawie wyłącznie drogą komedji (często do dramatu zbliżonej), osiągając na tem polu niepospolitą doskonałość, narzucając swój repertuar całej Europie, a zarazem, zdobyczami faktury, oddziaływając na rozwój teatru