Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/035

czytności z beletrystyką. Thierry, Michelet, Guizot, Renan, Taine, Sorel, to zaledwie kilka najświetniejszych nazwisk pośród całej plejady. Wiek XIX wreszcie jest kolebką francuskiej krytyki literackiej, która stanowi jeden z najświetniejszych i najrasowszych przejawów francuskiego ducha: subtelność i ścisłość jej analizy, wnikliwość i gibkość inteligencji, oraz urok formy czynią z niej zjawisko zaledwie że spotykane poza granicami myśli francuskiej. Twórcą nowoczesnej krytyki literackiej jest Sainte-Beuve (1804—1869); spadkobiercami jego Taine (1828—1893), Brunetière, Lemaître, Faguet.
 Wreszcie, z samym końcem XIX wieku, literatura francuska znów odmienia fizjognomję: z krytycznej, analitycznej, sceptycznej, wchodzi w znak idealizmu, a zarazem służby narodowej i społecznej, zabarwionej nieraz odcieniem mistycznym. Możnaby rzec, iż dusza narodu jakgdyby przeczuwa niedaleką chwilę próby, skupia się w sobie, tęży i przygotowuje do tych wielkich dni, które skończyły się tak wspaniałem zwycięstwem. W tej ostatniej dobie, najlepsza literatura stała się daleko wyłączniej francuską, daleko ekskluzywniej narodową; dlatego, promieniowanie jej na Europę było daleko słabsze niż w poprzedniej fazie, bardziej — rzec można — kosmopolitycznej. — Na tem trzeba mi skończyć ten bardzo pobieżny szkic, ułatwiający może zorjentowanie się w głównych etapach literatury francuskiej, i to do pierwszej połowy XIX w.; dalej bowiem nie sięgałem, narazie, w swoich przekładach, poza jednym Verlainem, którego obecność w tym zbiorku jest wyrazem mojej dlań osobliwej tkliwości.