Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/095

roko dokoła nas, i nie chcąc, jak to bywa, gruntować go jedynie siłą prawa i przykładu, znalazłem podstawę jego tak mizerną, iż omal sam nie odstrychnąłem się od niego, ja który miałem go umacniać w drugich. Platon zamierzał wytrzebić wyrodne i opaczne namiętności grasujące w owym czasie, zapomocą tego środka który uważał za wszechmocny i najskuteczniejszy: mianowicie aby mniemanie publiczne je potępiło, aby poeci i kto żyw wogóle zohydzali je w szpetnych przypowieściach. Dzięki temu środkowi najurodziwsze dziewczęta nie ściągają na się miłości ojców; ani też bracia, by najwyborniejsi w piękności, pożądania sióstr; ile że opowieści o Tyestesie, Edypie, Makareuszu, wpoiły, wraz z melodją wiersza, to użyteczne mniemanie w tkliwe mózgownice dzieci. Zaiste, wstydliwość jestto piękna cnota i pożyteczność jej powszechnie jest uznana; ale uzasadniać ją i gruntować na prawach natury jest równie trudno, jak łatwo jest gruntować ją na obyczaju, prawach i przepisach. Pierwsze i powszechne racje trudne są do przepatrzenia; jakoż nauczyciele nasi prześlizgują się koło nich nieznacznie, albo też, nie śmiejąc ich nawet dotknąć, chronią się z miejsca pod skrzydła obyczaju; tam dopiero puszą się i tryumfują tanim kosztem.
 Kto chce się wyzwolić z tych przemożnych uprzedzeń, natknie się na wiele rzeczy przyjętych w sposób nie znoszący wątpliwości, a które nie mają innego oparcia, jak tylko siwą brodę i zmarszczki praktyki która im towarzyszy: ale skoro zedrzemy tę maskę, sprowadzając rzeczy do ich prawdy i słuszności, uczujemy, iż sąd nasz wywrócił się jakoby na łeb, mimo iż w rzeczy znalazł się w mocniejszej o wiele postawie. Zapytam naprzykład, czy może być coś osobliwszego, niż widzieć cały lud obowiązany do posłuszeństwa prawom, których nigdy nie słyszał ani nie zrozumiał; związany we wszystkich sprawach domowych, małżeństwach, donacjach, testamentach, kupnach i sprzedażach regułami których nie może znać, ile że nie spisano ich ani ogłoszono w jego