Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/099

Wszakci to dla zreformowania naszego sumienia i wiary! Ale najlepszy nawet pozór nowatorski jest bardzo niebezpieczny; i, mówiąc szczerze, zda mi się wielkiem zarozumieniem o sobie i pychą, szacować swoje mniemania aż do tego stopnia, aby, dla narzucenia ich, ważyć się obalać spokój publiczny, wprowadzać tyle nieuniknionych nieszczęść, i owo tak straszliwe skażenie obyczajów, jakie przynoszą wojny domowe i odmiana porządku w rzeczach tak wielkiej wagi: wprowadzać to wszystko do własnego kraju! Czyż to nie jest zła gospodarka, wnosić tyle pewnych i wiadomych nieszczęść, poto aby zwalczać wątpliwe i niedowiedzione błędy? czy może być gorszy rodzaj zła, niż to które obraża własne sumienie i naturalne poczucie?
 Bóg to wie, w tym naszym obecnym sporze, gdzie chodzi o usunięcie i zastąpienie setek artykułów, artykułów ważnych i głębokich, Bóg to wie, powiadam, ilu jest takich, którzyby się mogli chlubić, iż dokładnie poznali racje i fundamenty jednej i drugiej strony: ta gromadka (jeśli ich jest gromadka!) z pewnością nie starczyłaby aby nas wpędzić w zamieszki. Ale owa cała reszta, owa ciżba, dokąd dąży? pod jakim sztandarem wyrusza w pole? Trafia się z ich lekarstwem, jako bywa z innemi lekarstwami zbyt słabo i nieumiejętnie zarządzonemi: humory, które miało z nas wypędzić, poruszyło tylko, zmąciło i podrażniło swą obecnością: nie zdołało nas przeczyścić dla swej niemocy, a mimo to osłabiło nas; tak, iż samego nawet lekarstwa nie umiemy pozbyć się z ciała i odczuwamy z jego działania jeno długie i wnętrzne boleści.
 Prawda, iż los, który zawżdy dzierży swą powagę ponad nasze rozumy, stawia nas niekiedy wobec konieczności tak naglącej, iż trzeba aby prawa ustąpiły jej nieco miejsca. Bądź co bądź, kiedy się opieramy naporowi nowatorstwa które gwałtem stara się narzucić, trzeba się we wszystkiem i przedewszystkiem mieć na baczności przeciw tym którzy nic nie mają do stracenia,