Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/206

co chwila tem, iż każda z występujących osób opowiada szczegółowo swe dzieje.
 Nim Lesage przystąpił do swego wielkiego dzieła, rzucił na papier jakby szkic, w którym, w zwięźlejszej i mniej pogłębionej formie, znajdują się wszystkie niemal rysy późniejszej twórczości. Jest to Djabeł kulawy (1709), utwór, którego pomysł zaczerpnął Lesage z hiszpańskiego, ale wypełnił go własną treścią i tak dalece przewyższył oryginał, iż jego Djabeł kulawy, przełożony na język hiszpański, zaćmił powodzenie pierwowzoru Guevary. Djabeł, więziony przez czarnoksiężnika i uwolniony przez litościwego studenta, przez wdzięczność ukazuje mu obraz życia, dając władzę przenikania wnętrza domów ludzkich; fabuła jest tylko pozorem do ukazania nam galerji typów, chwytanych „migawkowo“, bez zbytniego wysiłku i pogłębienia, ale żywo i barwnie. Mało który rys przykuwa silniej naszą uwagę, ale, kiedy zamykamy książkę, mamy uczucie, jak gdyby istotnie jakaś czarnoksięska siła dała nam przez chwilę oglądać na ekranie przesuwający się przed naszemi oczyma mieniący się, posępny naprzemian i ucieszny sen życia. Jest w tem jakaś swoista filozofja; niezbyt optymistyczna, to pewna, ale też i nie beznadziejna; zawsze zaś usiłująca melancholję, jakaby się mogła udzielić z tego obrazu, rozprószyć szczęśliwą naogół igraszką słowa i myśli. Styl, język, zwiastują już Listy perskie i Kandyda.

---