Karol Ludwik de Secondat, urodz. w la Brède w r. 1689 (umarł w r. 1755) z możnej rodziny szlachecko-urzędniczej, starannie wychowany, otrzymał w spadku po wuju — wraz z nazwiskiem de Montesquieu — godność rajcy parlamentu (sądu) w Bordeaux, którą niebawem, bardzo młodo, zamienił na rangę prezydenta trybunału. Mając lat 32, wydał, bezimiennie, książeczkę p. t. Listy perskie (1721), które zyskały olbrzymi rozgłos i poczytność. Książka ta, w lekkiej i satyrycznej formie, porusza wszystkie niemal bolączki i zagadnienia nurtujące początek XVIII w., będąc jakgdyby zapowiedzią gorączkowej pracy reformatorskiej, która wypełniła ten wiek aż do Rewolucji. Niby-naiwne spostrzeżenia, które podróżujący Persowie czynią w Europie, a zwłaszcza we Francji, pozwoliły autorowi przemycić wiele poglądów, które, wyrażone wprost, byłyby zuchwalstwem nie do pomyślenia. Uwagi o religji, ekonomji społecznej i polityce przeplatane są światowemi błahostkami oraz płochemi i zmysłowemi obrazami z seraju: i w tem również ta książka jest typową dla swej epoki, w której każdemu filozofowi zależało przedewszystkiem na znęceniu kobiet i zyskaniu ich poklasku.
Spędziwszy kilka lat na podróżach po Europie, Montesquieu składa wszystkie godności urzędowe, aby się poświęcić opracowaniu dwóch wielkich dzieł, zarazem najwybitniejszych dzieł epoki: Rozważań nad przyczynami wielkości i upadku Rzymian (1734), oraz Ducha praw (1748).
Pierwsze dzieło jest głęboką i bystrą analizą genjuszu politycznego Rzymu oraz historycznej ewolucji państwa Rzymskiego. Montesquieu miał dla Rzymu kult równy kultowi Montaigne’a: podziwiał rzymską wielkość, rzymskie prawo, rzymską cnotę; jak większość filozofów XVIII w., był on bardzo mało chrześcijaninem. W świetle dzisiejszych pojęć, książka ta posiada oczywiście braki; główną wadą
Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/219
Ta strona została uwierzytelniona.
MONTESQUIEU.
