Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/253

Ta strona została uwierzytelniona.



WOLTER.

Franciszek Arouet (pseudonim: de Voltaire), syn notarjusza paryskiego, urodz. w r. 1694, wcześnie zyskuje, dzięki dowcipowi i talentom, wstęp do salonów paryskich; w 24 roku życia zdobywa laur poety tragedją Edyp (1718), a sławę jego pomnaża jeszcze epopea narodowa Henrjada (1723). Jedenaście miesięcy spędzonych w więzieniu w Bastylji za pamflet Puero regnante również przydaje rozgłosu młodemu autorowi. Przykry i upokarzający zatarg z kawalerem de Rohan wypędza Woltera do Anglji, gdzie zapoznaje się z życiem politycznem, umysłowem i literackiem tego kraju; pobyt ten wywarł stanowczy wpływ na całe życie Woltera. Owocem tego wygnania są Szkice oraz Listy filozoficzne.
Wróciwszy do Francji, Wolter osiada w Cirey, blisko granicy, gdzie pisze dzieło O obyczajach, dalej znakomite jak na stan ówczesnej nauki prace historyczne (Historję Karola XII i Wiek Ludwika XIV) oraz liczne tragedje (Mahomet, Merope, Zaira etc.). Po kilku latach łaski u dworu do którego się zbliża, niespokojny charakter niesie z kolei Woltera na dwór Fryderyka pruskiego (1750), z którym od dłuższego czasu pozostawał w serdecznej korespondencji. Pobyt ten zakończył się kwasami, wskutek których Wolter, rozgoryczony, opuszcza Dwór pruski (1753). Wreszcie osiada w Szwajcarji, w swoich wspaniałych dobrach w Ferney. (Wolter obdarzony był wybitnym talentem finansowym).
Osobliwą jest żywotność, jaką rozwija Wolter w tej ostatniej fazie, między sześćdziesiątym a ośmdziesiątym z górą rokiem. Przez lat dwadzieścia zdoła ten niespożyty starzec utrzymać rozbawioną, oburzoną lub przejętą uwielbieniem Europę w ciągłem napięciu, poddając ton umysłowości współczesnej. Prócz olbrzymiej korespondencji, która w owym czasie miała znaczenie daleko wybiegające poza prywatną wymianę myśli, idą w świat niezliczone ilości t. zw. pasztecików Wolterowskich, broszurek, dia-