Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/289

CRÉBILLON-SYN.

 Klaudjusz Prosper Jolyot de Crébillon urodził się w Paryżu, w r. 1707, z ojca Prospera, sławnego i współcześnie wysoko cenionego tragicznego poety, którego sława wszelako z czasem bardzo zbladła. Młody Crébillon wzrósł w biedzie (ojciec, podobnie jak Marivaux, stracił całe mienie na osławionym „systemie Lawa“); żyjąc w domu ojcowskim, słynnym z zaniedbania i brudu, pełnym psów, kotów, kruków etc., roił sobie obrazy z życia najwykwintniejszego towarzystwa, płoche, oddychające zbytkiem i rozkoszą. Pierwszy jego utwór to Listy margrabiny de M**; wydana w r. 1734 i głośna przez chwilę Warzecha dostępuje tego zaszczytu, iż, dopatrując się w niej niedyskretnych aluzyj politycznych i osobistych (oprócz występku niemoralności), skazano ją na spalenie, autora zaś na więzienie w Vincennes. Więzienie skończyło się po kilku dniach, na wstawiennictwo samej królowej. Fakt ten wskazuje, wśród jakich utrudnień lawirowała ówczesna literatura, skoro pisarz nawet tak odległy od wszelkiej „ideowej“ działalności jak Crébillon, raz po raz wchodzi w zatarg z władzą. Najgłośniejszy z jego utworów Sofa zostaje, dekretem z r. 1742, skazany na zniszczenie z przyczyny swej niemoralności, autor zaś otrzymuje rozkaz udania się na banicję o 30 mil za Paryż. W obronie swojej Crébillon usprawiedliwia się, iż napisał Sofę na wyraźne żądanie i do prywatnego użytku króla pruskiego Fryderyka... Ale nie najmniej charakterystycznem dla tej osobliwej epoki jest uwieńczenie karjery pisarskiej autora, ściganego więzieniem i wygnaniem za niemoralność: w r. 1759, dzięki poparciu kochanki królewskiej, pani de Pompadour, Crébillon otrzymuje posadę cenzora królewskiego! Zresztą, wedle relacyj współczesnych, wywiązywał się z tych obowiązków bardzo przyzwoicie, wcale nie gorzej od innych. Umiera w r. 1777.
 Utwory Crébillona, mimo swej błahości, przetrwały; raz jako wykwit niewątpliwego talentu, a powtóre jako bardzo ciekawy do-