mimo że znajduje się niejako na marginesie literatury francuskiej, stanowi zjawisko zajmujące i bardzo znamienne dla epoki, w której umysłowości salon i kobieta tak wybitną odgrywały rolę. Julja urodziła się w r. 1732, a nad urodzeniem jej ciążyła tragiczna tajemnica. Przez dumę i szlachetność nie domagając się należnego miejsca w rodzinie, pozbawiona środków, była, jako młoda panna, damą do towarzystwa swej domniemanej ciotki, słynnej margrabiny du Deffand, ex-kochanki regenta, przyjaciółki i korespondentki Woltera, dzierżącej berło dowcipu w Paryżu. Niezwykle inteligentna i pełna uroku Julja obudziła zazdrość w starej, ociemniałej margrabinie, która spostrzegła, iż bywalcy jej salonu utworzyli, w czasie jej drzemki, małe kółko, gdzie królowała Julja. Przyszło do zerwania; Julja zamieszkała osobno, gromadząc w swoim skromnym saloniku — po części dzięki dozgonnej i tkliwej przyjaźni znakomitego uczonego i pisarza d’Alemberta, po części dzięki osobistym przymiotom — elitę umysłową i towarzyską Paryża. Był to jeden z tych salonów, w których tworzyło się sławy, nazwiska, zwłaszcza zaś obsadzało fotele Akademji. Była to placówka postępu, reform społecznych, wolnej myśli, przez osobę d’Alemberta ściśle związana z grupą Encyklopedystów.
Niewinna, mimo iż bardzo ścisła (aż do wspólnego mieszkania) przyjaźń z d’Alembertem zaprzątała jedynie umysł a nie serce Julji: była towarzyszką i współpracowniczką jego myśli. Mając z górą lat 30, Julja, nieładna, zeszpecona ospą, ale dziwnego uroku, pokochała Hiszpana wysokiego rodu, człowieka pełnego talentów, margrabiego de Mora, który pragnął ją zaślubić: piersiowa choroba ukochanego przerwała tę idyllę każąc mu szukać zdrowia na południu. W czasie tej długiej, parę lat trwającej rozłąki, Julję pochłonęło nowe uczucie — zrazu przyjaźni, później namiętnej miłości — do hr. Guibert, jednego z ówczesnych bohaterów Paryża, świetnego
Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/341
Ta strona została uwierzytelniona.
JULJA DE LESPINASSE,
