czеnnicy (powieść z życia pierwszych chrześcijan); Dziennik podróży z Paryża do Jerozolimy; Pamiętnik z za grobu (autobiografja). Prócz tego mnóstwo artykułów politycznych, które czyniły z Chateaubrianda jednego z najświetniejszych dziennikarzy politycznych w wielkim stylu.
Chateaubriand wciela w literaturę ideę odbudowy chrześcijaństwa i prawowitego tronu; chrystjanizm ujmuje głównie od strony jego piękna, poezji. „Opatrznościowa“ teleologja Chateaubrianda, w stylu Bernardina de Saint-Pierre, naiwna gdy chce rozumować, nabiera potężnego czaru i wymowy z chwilą gdy zwraca się do uczucia. Czarodziej stylu, stwarza poetycką prozę; w opisowość swą wnosi egzotyzm czerpany z dalekich podróży: był w puszczach Ameryki, w Ziemi Świętej, w Hiszpanji, Szkocji, we Włoszech. Wnosi w literaturę francuską, i w poezję wogóle, nieznaną dotąd szerokość oddechu: odtąd, dla poety kula ziemska będzie niemal za ciasna; jedyną godną jego ojczyzną — Nieskończoność. Jest jednym z największych piewców przyrody: B. de Saint Pierre jest jego poprzednikiem, ale — jak trafnie określono — twórczość jego to mały flecik; Chateaubriand, to orkiestra. Jest mistrzem w kojarzeniu obrazów przyrody ze stanami duszy; niezrównanym artystą „nastroju“. Jest czystej krwi Romantykiem, jednym z głównych współ-twórców tego kierunku; jego René, jako wyraz wybujałego indywidualizmu rozkochanego w burzach i cierpieniach własnego serca, zaważył nad literaturą europejską, mimo że, po zjawieniu się Byrona, te stany ducha wchłonęło w siebie pojęcie byronizmu. Większy od innych pisarzy wpływ wywarł Chateaubriand na literaturę polską (Krasiński, Słowacki).
Mimo olbrzymią doniosłość Chateaubrianda w dziejach literatury, same jego utwory są dziś czytane mało: niezrównane ich piękności gubią się w mnóstwie rysów przestarzałych już i zwiędłych. Krótkie opowiadania Atala i René najbardziej oparły się działaniu czasu.
Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/406
Ta strona została uwierzytelniona.
