Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/451

HONORJUSZ BALZAC,

urodzony w Tours, w r. 1799, poświęca się wcześnie literaturze, wbrew przepowiedniom nie wróżącym mu talentu; istotnie walczy długo z oporem słowa, pisząc pod pseudonimem szereg powieśei, których nigdy potem nie uznał i nie włączył do swoich dzieł. Chcąc swej twórczości zapewnić swobodę finansową, wchodzi w przedsiębiorstwa (drukarnia, wydawnictwa) i spekulacje, które kończą się katastrofą: oto zaczątek kłopotów finansowych, które miały gnębić Balzaka całe życie, stanowiąc dlań potężny bodziec w pracy, ale też przyczynę niejednego zaniedbania artystycznego. Mając lat około 30. zdobywa pierwszy rozgłos Fizjologją małżeństwa oraz powieścią Szuanie; poczem nieprzerwanie wyrzuca z siebie, w ciągu lat 20, kilkadziesiąt tomów, niezawsze równych sobie wartością, ale zawsze noszących piętno genjuszu. Balzac nie ma biografji: ten kipiący życiem człowiek przykuł się dobrowolnie do biurka i strawił przy niem z piórem w ręku istnienie, podsycając się w pracy czarną kawą i wywróconym na opak sposobem życia (sypiał od szóstej wieczór do północy, około pierwszej zrana zasiadał do pracy, przy której spędzał często kilkanaście godzin, tygodniami przytem nie wychodząc z domu). Żelazny organizm uległ w końcu; Balzac umiera w r. 1850, licząc zaledwie 51 lat. Nawet żywa poezja jego życia zmieniła się w rękopis: siedmnaście lat trwająca miłość dla Ewy Hańskiej, Polki, znajdowała upust przeważnie w listach (Lettres à l’etrangère), które Balzac słał na Ukrainę w epokach rozłąki, trwających po kilka lat. Dopiero na kilka miesięcy przed śmiercią zaślubił Balzac swą ukochaną.
 Balzac rozszerzył olbrzymio ramę powieści i zwiększył jej doniosłość; uczynił z niej studjum społeczne, psychologiczne, historyczny niemal dokument epoki; wtłoczył w nią bogactwo myśli, czerpiącej soki ze wszystkich dziedzin. W powieściach swoich podejmuje — zrazu bezwiednie — śmiały plan: mianowicie odmalować całokształt społeczeństwa i jego ewolucję, we wszystkich związkach,