przekrojach i grupach. Chwila była cudownie obrana do takiego dzieła: Balzac stykał się jeszcze z żywą tradycją rojalizmu; dzieckiem widział orły napoleońskie; był świadkiem Restauracji monarchicznej i rewolucji lipcowej: w jego oczach system feudalny i militarny przeobrażał się stopniowo w nowoczesny ustrój mieszczański. Odmalował Paryż i prowincję; arystokrację, świat urzędniczy, kupiecki, chłopski; a wszystkie te światy połączył z sobą splotem interesów społecznych i indywidualnych, przesycił czarodziejskim fluidem, który przenika i ożywia wszystko, a którym jest, w nowoczesnem społeczeństwie — pieniądz. Z czasem, uświadomiwszy sobie tę przewodnią ideę, Balzac przeprowadza ją coraz konsekwentniej, wiążąc, mniej lub więcej ściśle, poszczególne utwory w wielką wspólną całość, której dał tytuł Komedja ludzka. Bogactwo tego balzakowskiego świata da się porównać tylko z Szekspirem. Zadziwiającą jest wszechstronność spojrzenia, z jaką Balzac obejmuje w życiu społecznem jego wielkie i drobne — na pozór — problemy: ten głęboki i poważny myśliciel był, w dobie swego działania, bożyszczem kobiet, jako niezrównany badacz zagadek kobiecego serca. Najcelniejsze jego powieści to Ojciec Goriot, Stracone złudzenia, cykl Ubodzy krewni, Eugenia Grandet, Wielkość i upadek Cezara Birotteau i i. Jako pisarz, daleki jest Balzac od klasycznej doskonałości: styl jego, nabrzmiały od myśli, obrazów, porównań, bywa ciężki i mozolny. Wrażenie z lektury Balzaca jest tem głębsze, im większy ogląda się złom jego dzieła; toteż z trudnością przyjdzie dać o nim pojęcie w kilku wyrwanych kartkach.
Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/452
Ta strona została uwierzytelniona.
