Francesco zwany Michelino, w Katedrze Florenckiej. Poeta jakgdyby zatrzymał się w przechadzce po rodzinnym grodzie. Stoi oto przed nami zadumany, melancholijny i poetyczny; dokoła Florencya i sławne jej gmachy i baszty: cudowna wieża Palazzo Vecchio — siedlisko Signorii, kopuła katedry. Na nie wszystkie, rzekłbyś, spływa i sobą wypełnia sam jeden ich syn, chluba i chwała. Wzajem do siebie należą i tworzą jednę wielką całość, wzniosłą spójnię, w której jeden jedyny człowiek wyrównywa ogromowi i sławie najsławniejszego z miast. Jest on też na obrazie w rzeczy samej — skutkiem szczęśliwego i jakby umyślnego błędu perspektywy — tego samego wzrostu, co otaczające go gmachy i widniejąca na dalszym terrenie niebotyczna piramida scen piekielnych katuszy. Cały obraz, mimo swą naiwność, tchnie nieskończonością. Jakieś tęcze i kręgi kosmiczne stanowią aureolę całości, a sam poeta trzyma w lewej dłoni niejako symbol wiekuistości — Pismo Święte, pouczająco odwrócone do widza tekstem.
Oczywiście, tem poetyczniej i piękniej wygląda postać Danta, im później się zrodziła. Za życia niepodobna było, aby powstały wizerunki równie wyrazem swym pełne i bogate, jak bogatą była ta du[sza][1].
Wszystkie te wizerunki powstały po śmierci poety, kiedy wrócił już do łask ojczyzny. Gdy powołana przezeń do nowego życia poezya i literatura Włoch i całego świata, zrozumiała kogo w nim straciła, zaczęto ocalać z mgieł niebytu rysy, które się w nim rozpłynęły. Z tego wszystkiego został ów znamienny i niezapomniany profil ascety, którego jednostronny wyraz rodzi w nas jakiś głód uzupełnień treści żywszej, cieplejszej bujniejszej. Wątpliwość i niepewność — oto główna cecha każdego portretu Danta. Niech mi wolno będzie powiedzieć, że mnie osobiście najwięcej prawdziwem i stosunkowo najpiękniejszem wydaje się po-
- ↑
Fragment uszkodzony; został odtworzony.
