ludzka, której w wielu względach przypisywano cudowne siły[1]. Temu zabobonowi dodawało przerażającéj dzikości przekonanie, iż najłatwiej dają się zakląć duchy przedwcześnie albo gwałtownie zmarłych. Aby tedy uzyskać do posług magicznych duchy, któreby posiadały te dwa przymioty razem, mordowano naumyślnie małe dzieci, a nikczemnicy na tronie cesarskim jak Caracalla, Didius Julianus i Heliogabal, nie wahali się nawet osobiście do tego przykładać ręki. Przede wszystkiém był wszakże Neron zapalonym zwolennikiem tych praktyk i pomordował wielu ludzi w tym celu. Głównym doradcą jego w tych sprawach był Tridates, król Partów, który w r. 66 po Chr. przybywszy do Rzymu, z wielką rzeszą magów stał się nauczycielem cesarza w sztuce magicznéj i wtajemniczył go w tak zwane uczty magiczne. Poeta Lucanus, zmarły w r. 65 po Chr., otworzywszy sobie żyły na rozkaz cesarza, dochował nam w swéj Farsalii przerażająco plastyczny opis ofiary magicznéj, do którego zaczerpnął rysów z rzeczywistości[2].
Ta sama szczęśliwa twórczość wyobraźni narodu greckiego na polu religijném, która za pośrednictwem bogów każdy zakątek natury zapełniła życiem, nawiązała ścisły węzeł nietylko pomiędzy światem żyjących a krainą umarłych, ale umiała nadto stworzyć w sposób pełen delikatności uczucia i głębokości myśli niejaki związek pomiędzy ponurém państwem cieniów a bujnym i lśniącym tysiącami barw światem roślinności, na
- ↑ Zwłaszcza siłą leczącą i odmładzającą. Uważano ją téż przeto jako skuteczny środek przeciwko padaczce, pitą ciepłą i z człowieka jeszcze oddychającego, gdyż mniemano, iż z nią razem wchłania się jego ducha. Stąd w cyrku można było widzieć potwornych ludzi, którzy rzucali się na rannych gladyatorów i chciwie pili krew płynącą z ich ran. Plin. h. n. 28, 4.
- ↑ Bliższe szczegóły téj sprawy mogłyby stanowić przedmiot osobnego studyum. Por. Tertullianus, de anima 56 ss. Plin. h. n. 30, 1 ss. Suetonius, Nero; Dio Cassius 73, 16; 77, 15; 79, 11. Augustinus, civ. D. 10, 9 ss. i i. Z nowszych przedewszystkiém Lobeck, Aglaoph. 91 ss. Friedlaender, Darstell. 644 ss. Mommsen — Marquardt, Handbuch der römischen Alterthümer, VI. p. 102 ss. Leipz. 1878.
