dwóch filozofów, musielibyśmy na to poświęcić osobny traktat. Ciekawszych więc czytelników na ten raz, odsyłamy do dyalogów Platona i do filozoficznych pism Cycerona, tutaj za wskażemy tylko główną myśl teorji ruchu, z której Plato wyszedłszy, dowiódł samodzielności i nieśmiertelności duszy.
Mówiliśmy już wyżej, iż najwybitniejszem znamieniem duszy platońskiej, jest jej duchowość. Dusza zatem według tego, nie może być przedmiotem, dajacym się ująć zmysłami, ale tylko w myśli wyobrazić (νοήτον). Nadto, dusza będąc siłą samodzielnie działającą we wszechświecie, według wzoru najwyższej idei, musi być przyczyną (αίτιον causa), pierwiastkiem (άρχη principium) poruszania się, istota nadająca sobie samej ruch (τό άυτο κινούν). Skoro zaś jest zasadą ruchu, musi więc być panującą (άρχην) nad ciałem, znoszącém jej działanie i niewidzialną (άορατον) jako przymiot różny od wszystkich ciał podpadających pod zewnętrzną obserwacje. Plato powiada: „Wszelkie ciało, poruszające się z przyczyny zewnętrznej, jest, martwem (nieożywionem), lecz to co samo w sobie ma przyczynę ruchu, jest ożywione. Ten przymiot właśnie stanowi naturę duszy. Tak więc tylko dusza porusza się własną siłą”. (Πάν γάρ σώμα ώ μέν έξωθεν τό κινείσθαι, άψυχον ώ δέ ένδοθεν αύτο έξ αύτού, έμψυχον ώς ταύτης ούσης φύσεως ψυχής. Έτ δέςι τούτο ούτως έχον, μή άλλό τι είναι τό αύτο κινούν ή ψυχην... Fedr.) W innym dyalogu czytamy, że dusza jest pierwiastkiem rozlanym po całej naturze, i że skutkiem tego, jest zasadą powszechnego życia; bez niej wszystko byłoby martwem:
Ateńczyk. — Jakto! kiedy widzimy istoty ożywione, czyż nie należy przypuszczać, iż zasadą ich życia jest dusza sama?
Strona:PL Cyceron - Sen Scypiona.pdf/77
Ta strona została przepisana.
