Strona:PL Darwin - O powstawaniu gatunków.djvu/311

Alph. De Candelle, ograniczone rozmieszczenie, tylko chyba przez pływanie mogłyby przedostawać się z jednej okolicy do drugiej.
 Jednakże nasiona mogą być w inny także sposób przenoszone. Tak np. drzewo spławiane wyrzucanem bywa na brzegi większości wysp, położonych nawet pośrodku największych oceanów; mieszkańcy wysp koralowych oceanu Spokojnego wyszukują twardych kamieni do narzędzi tylko prawie z pośród korzeni pni spławianego drzewa: kamienie te stanowią znaczne źródło dochodów dla ich królów. Jeśli zatem nieprawidłowo ukształtowane kamienie bywają silnie uwięzione pomiędzy korzeniami drzew, to tem samem, jak przekonały mnie własne obserwacye, mogą też być tam zawarte małe ucząstki ziemi, niekiedy tak ściśle, że ani jedna cząstka nie może być spłukaną podczas drogi. A znane mi też jest spostrzeżenie, o ścisłości którego jestem przekonany, że trzy nasiona roślin dwuliścieniowych, pochodzące z takiego ucząstka ziemi, zupełnie zamkniętego pomiędzy korzeniami pięćdziesięcioletniego dęba — kiełkowały. Mogę dalej wykazać, że niekiedy ptaki martwe pływają długi czas po morzu, nie będąc natychmiast pożarte i że nasiona, zawarte w ich wolu długo zachowują siłę kiełkowania; tak np. groch i wyka, które normalnie toną po kilkodniowem pobycie w wodzie morskiej, okazały się ku wielkiemu memu zdziwieniu zdolnemi do kiełkowania, skoro wydobyłem je z wola gołębia, od 30 dni już pływającego na sztucznie przygotowanej wodzie morskiej.
 }Ptaki żyjące przyczyniają się niewątpliwie w wysokim stopniu do przenoszenia nasion żywych. Mógłbym przytoczyć wiele wypadków, dowodzących, jak często różne gatunki ptaków zapędzane bywają przez burze daleko za ocean. Możemy przyjąć jako pewnik, że przy tych okolicznościach prędkość ich lotu wynosi często 35 mil angielskich na sekundę, niektórzy zaś pisarze twierdzą, iż jeszcze o wiele więcej. Nigdy nie zauważyłem, aby pożywne nasiona mogły nienaruszone przejść przez jelita ptaka, twarde atoli nasiona i pestki przechodzą bez uszczerbku nawet przez kiszki indyka. W ciągu dwóch miesięcy zebrałem w swoim ogrodzie z ekskrementów małych ptaków dwanaście gatunków nasion, które były, zdaje się, zupełnie jeszcze dobre, a niektóre z nich zasadzone, rzeczywiście kiełkowały. Ważniejszym jest atoli fakt następujący. Wole ptaków nie wydziela żadnego soku żołądkowego i nie szkodzi bynajmniej, według obserwacyj moich, sile kiełkowania nasion. Otóż powiadają, że jeśli ptak zjada wielką ilość nasion, ziarna nie dostają się do żołądka przed dwunastu lub osiemnastu godzinami. Ale w ciągu tego czasu ptak może przelecieć 500 mil drogi; a jeśli sokoły zwyczajem swym napadną na zmęczonego ptaka, zawartość wola może być natychmiast rozrzuconą. Niektóre atoli sokoły i sowy połykają zdobycz swą całkowicie, a po dwunastu lub dwudziestu godzinach zrzucają niestrawioue części, które, jak wiem z obserwacyj w ogrodach zoologicznych, zawierają nieraz zdolne do kiełkowania nasiona. Niektóre nasiona owsa, pszenicy, prosa, ziela kanarkowego, konopi, koniczyny i buraka kiełkowały, przebywszy dwanaście do dwudziestu jeden godzin W żołądku różnych ptaków drapieżnych, a dwa nasiona buraczane kiełkowały.