Strona:PL Darwin - O powstawaniu gatunków.djvu/380

organów szczątkowych tem, że służą one do wydzielania nadmiernej lub też szkodliwej dla organizacyi materyi. Ale czyż podobna przypuścić, aby mała, tylko z tkanki komórkowej złożona brodawka, istniejąca w męzkim kwiecie na miejscu słupka, mogła zadanie to wypełnić? Czyż można przyjąć, że zęby szczątkowe, które później zostają znów wessane, mogą przynosić pewien pożytek szybko rosnącemu zarodkowi cielęcia przez wydzielenie tak ważnego dlań fosforanu wapna? Gdy człowiek w skutek amputacyi traci palec, na szczątku jego zjawia się niekiedy niezupełny paznokieć. Możnaby zatem twierdzić, że szczątek ten występuje tak w tym wypadku dla wydzielania materyi rogowej, jako też i na nogach wiosłowatych rochlicy (Manatus).
 Na zasadzie przypuszczenia o rozmnażaniu się z przemianami, wyjaśnia się stosunkowo łatwo powstawanie organów szczątkowych, a czynniki wpływające na niezupełny ich rozwój, możemy w dosyć wysokim stopniu określić. Znamy wielką ilość przykładów organów szczątkowych u tworów kultury naszej, jak np. szczątki ogona w rasach bezogonowych, szczątki ucha w rasach bez uszu u owiec, pojawienie się małych i pod skórą tylko ukrytych rogów u ras bydła bezrogiego, a szczególniej według Youatta u młodych ich przedstawicieli, a wreszcie całkowity stan kwiatów w kalafiora. Często też widzimy szczątki różnego rodzaju u potworów. Ale wątpię, czy jakikolwiek z tych wypadków mógłby wyjaśnić powstawanie organów szczątkowych w naturze bardziej jeszcze nad to, że wykazałby, iż szczątki mogą w ogóle powstawać; jeśli bowiem zważymy obustronne dowody, szala przeważy na stronę przypuszczenia, że gatunki w stanie natury nie podlegają żadnym wielkim i nagłym przemianom. Nasze zaś wytwory kultury uczą nas, że nieużywanie części prowadzi do redukcyi ich wielkości i że rezultat ten zostaje odziedziczony.
 Według wszelkiego prawdopodobieństwa, głównie nieużywanie uczyniło organy szczątkowemi. Naprzód prowadzi ono wolnym krokiem do coraz zupełniejszej redukcyi pewnej części, która wreszcie zupełnie zanika, jak np. oczy zwierząt żyjących w ciemnych jaskiniach, lub skrzydła ptaków, zamieszkujących wyspy oceaniczne, rzadko zmuszanych do lotu przez ptaki drapieżne i dlatego zupełnie tracących tę zdolność. Podobnie też organ przy pewnych okolicznościach pożyteczny, może stać się przy innych okolicznościach szkodliwym, jak np. skrzydła owadów, zamieszkujących małe i otwarte wyspy oceaniczne. W tym wypadku dobór naturalny wpływał wciąż na to, że organ powoli się zmniejszał, aż wreszcie stał się nieszkodliwym i szczątkowym.
 Wszelka zmiana w budowie i czynnościach, występująca w nieznacznych stopniowaniach, leży w obrębie działania doboru naturalnego; ztąd organ, stający się w skutek zmienionego sposobu życia nieużytecznym lub szkodliwym, może być zmieniony i użyty do innych czynności. Lub też organ może zachować jedną tylko z dawniejszych swych czynności. Utworzony pierwotnie przez dobór naturalny, lecz później nieużyteczny już członek ciała będzie zmiennym dlatego, że przemiany jego nie będą mogły być powstrzymywane przez dobór naturalny. Wszystko to zgadza się doskonale z tem, co widzimy w stanie na-