zajęty był — jak sam powiedział — „odświeżeniem swojego szyldu“.
— Patrz, sąsiedzie... teraz można wyczytać napis chociażby o milę!
Usunął się nieco na bok, by Ryszard mógł dogodnie podziwiać czarność i wyraźność liter napisu, odbijającego na murze kościoła po prawej stronie od głównego wejścia:
kawaler orderu Saint-Grégoire le Grand,
wzniósł ten kościół
ku uczczeniu pamięci swej małżonki, Ireny,
i
Napis ten streszczał dramat małżeńskiego życia starego Merivet, lecz nikt nie znał tegoż szczegółów. Wiedziano tylko, iż kochał on szalenie swoją żonę a gdy umarła, zbudował swoim kosztem ten kościół tuż w pobliżu swojego domu i sam doglądał, by czystość panowała wewnątrz i zewnątrz; dopomagała mu w tem jego kucharka, oraz służący, będący zarazem zakrystyanem przy kościele. Co niedziela o godzinie dziewiątej rano, przyjeżdżał wikaryusz z Draveil i odprawiał mszę a Merivet cieszył się, jeżeli dużo ludzi zeszło się do kościoła, spoglądał z pewną dumą na zajeżdżające powozy i witał przybywających bogatszych sąsiadów. Właśnie z powodu mszy niedzielnej zatrzymał on teraz Ryszarda, by się użalić, iż mieszkańcy pałacu Uzelles nie są łaska-
