Strona:PL Dumas - Hrabina Charny.djvu/1025

nowy rząd spotwarzać. Stąd ta niezgoda, która się wszędzie wkrada, gdyż nikt nie pozostaje obojętnym, wszyscy pragną albo utrzymania, albo też zmiany konstytucji i w tym kierunku działają.
 Nie będę zgłębiać, co ta konstytucja w istocie zawiera, zastanowię się tylko nad tem, czego okoliczności wymagają. Wstrzymam się od przekonań osobistych, a postaram się zbadać, czego się można spodziewać i co popierać wypadnie.
 Wasza królewska mość cieszyłeś się prawami, które uważałeś za przynależne królewskiej swej godności. Wychowanemu w tych zasadach, nie łatwo się pozbyć takowych. Chęć odzyskania przywilejów jest równie silną jak żal po ich utracie. Uczucia te, wrodzone naturze ludzkiej, musiały wejść w rachunek nieprzyjaciół rewolucji. Uczucia te nie mogły ujść baczności narodu i wzbudziły w nim nieufność. Wasza królewska mość byłeś ciągle między dwiema ostatecznościami, potrzeba było albo ulegać swoim przyzwyczajeniom i skłonnościom i ośmielać buntowników niepokojąc naród, albo ponieść ofiary podane przez filozofję, wymagane przez konieczność; to jest, uspokoić naród i z nim się połączyć. Wszystko ma swój kres i niepewność znalazła go nareszcie.
 Czy Wasza królewska mość zechce połączyć się dzisiaj z tymi, którzy utrzymują, iż ulepszają konstytucję, czy też poświęci się szlachetnie dla jej tryumfu?... Takie jest prawdziwe położenie, jakie chwila obecna koniecznie rozstrzygnąć musi.
 Co się tyczy drażliwej kwestji, czy Francuzi dojrzeli już do otrzymania wolności, odpowiedź na nią zbyteczna; nie potrzebujemy rozbierać, czembyśmy stali się za lat sto, lecz zbadać, do czego zdolnem jest pokolenie obecne.
 Ogłoszenie praw stało się ewangelją polityczną, konstytucja francuska religją, za którą naród umrzeć gotów. Szał dochodził niekiedy do tego, iż obywatele, uważają prawo za niedość silnie karzące wichrzycieli, sami wymierzali sobie sprawiedliwość. Tym sposobem własności emigrantów, lub