Strona:PL Dumas - Hrabina Charny.djvu/106

na przez Marję Teresę wielkiej polityki europejskiej, widziała w nominacji pana d‘Aiguillon, upadek swego przyjaciela pana de Choiseul; nie lubiliśmy jej więc, a jednak muszę jej oddać tę sprawiedliwość, że niszcząc to co było, spełniała moje osobiste życzenia i sumiennie mówiąc, postępowała z dobrem ogółu. Zręczna to była Komedjantka! rolę swą grała cudownie: podeszła Ludwika XV poufałą śmiałością, królom dotąd nieznaną: bawiła, wyśmiewając go; zrobiła go człowiekiem, każąc mu wierzyć, że nim jest...
 Król zatrzymał się nagle, wyrzucając sobie nieostrożność z jaką mówił o dziadku swoim obcemu; ale spojrzawszy na otwartą i szczerą twarz Gilberta, przekonał się, że z człowiekiem, który tak wszystko, rozumie, może mówić o wszystkiem.
 Gilbert, pojmując co się działo w umyśle króla, otworzył szerzej oczy przed badawczym wzrokiem Ludwika XVI i czekał.
 — To co wam mówię, doktorze — podjął Ludwik XVI z niezwyczajnie szlachetnym gestem i tonem, jest moją myślą wewnętrzną, król zaś nie powinien odkrywać głębi serca przed tymi, których przeniknąć nie może. Odpłacisz mi kiedyś podobnem zaufaniem, panie Gilbercie’ Czy powiesz królowi Francji wszystko, co myślisz, jeżeli ci on wszystko mówi?
 — „ Najjaśniejszy Panie, odparł Gilbart, przysięgam, że jeżeli Wasza królewska mość czyni mi taki zaszczyt! oddam wam tę przysługę; lekarz opiekuje się ciałem, jak kapłan duszą; ale milczący i nieprzenikniony dla innych, poczytywałby sobie za zbrodnię nie powiedzieć prawdy królowi, który raczy pytać o nią.
 — A więc, panie Gilbercie, żadnej niedyskrecji!...
 — Najjaśniejszy Panie, gdybyście mi powiedzieli, że za kwadrans z waszego rozkazu będę stracony, nie uciekłbym, gdybyście nie dodali: „Uciekaj“.
 — Dobrze, że mi to mówisz, panie Gilbercie. Z najlepszymi moimi przyjaciółmi, z królową nawet myślę pocichu; z tobą myśleć będę głośno.
 I mówił dalej:
 — A ta kobieta, wiedząc, że tylko na królewskie zachcianki Ludwika XV liczyć było można, nie opuszczała go wcale, aby z tych zachcianek korzystać. W ra-