Strona:PL Dzieła Ignacego Krasickiego T. 6.djvu/211

Spartę, z której jarzma ojczyznę wydobył, nie tylko upokorzył, ale ledwo do ostatniego upadku nie przywiódł.
 W dostatnim się domu Emiliuszów urodził Scypion i pomnożył dostatki przybraniem od Scypiona; Epaminondas z ubogich rodziców cnotę tylko po nich odziedziczył. Nie schodziło mu na sposobach do polepszenia stanu, gdy mu majętny przyjaciel Pelopidas szczodrobliwe zapomożenie wielokrotnie ofiarował. W dalszym zaś czasie piastowanie najwyższych urzędów dawało sposobność do zbogacenia; ztemwszystkiem to, które mu losem przypadło, ubóztwo tak ulubił, iż w niem wytrwał do zgonu. Równe, a ledwo niewiększe ściąga na siebie pochwały ten, kto w bogactwie zachowuje miarę względem siebie, a co oszczędza, obraca na dobroczynność. Takim był Scypion, który sprzęty kosztowne oddał matce. Dwie siostry przybranego ojca nie tylko w należytości uspokoił, ale nadał jeszcze nad to, co im się należało. Miarę skromności w całem życiu ściśle zachował; nic nad to, co raz odzierżał, nie przyczynił, nic tego, co posiadał, nie utracił. Lubo się już były za czasów jego wkradły zbytki do Rzymu, ustrzegł się tej zdrożności, a sprzęt jego domowy taki po śmierci znaleziono, jakimby się może nie obszedł najpospolitszy z mieszkańców Rzymu.
 Ubóztwo rodziców Epaminondy nie pozwalało im trzymać znamienitych mistrzów dla syna. Paweł Emiliusz, ojciec Scypiona, nie żałował wielkich nakładów na wychowanie dzieci swoich. Ale też urodził się Epaminondas wśród Grecyi, gdzie wszystkiego rodzaju nauki i kunszta kwitnęły. Samo posiedzenie uczonych współobywatelów było nauką młodzieży. Dopomagała mu jeszcze do ćwiczenia się w naukach i kunszcie rycerskim sposobna pora, gdy młodego Filipa, ojca Aleksandra, Amintas w rękojmią Tebanom oddał; zwierzyli oni ojcu Epaminondy dozór nad wychowańcem, biorąc na siebie opłatę mistrzów, z których naówczas w towarzystwie Filipa korzystał.
 Celem najpierwszym nauki Epaminondy była ta część filozofii, która prawidła obyczajności w sobie zamyka: jakoż tak się był w niej zatopił, iż ledwo go namowy Pelopidy do wojownictwa i spraw publicznych przywiodły. Scypion mając przed sobą sławne przykłady Emiliuszów i Scypiona, a widząc, iż kunszt wojenny w największym był szacunku, jemu się zupełnie oddał. Nie opuścił jednak przez to innych nauk i wydała się w czasie w nich jego wytworność i biegłość, gdy cywilne urzędy z powszechnem uwielbieniem odbywał. Jaki zaś i w innych rodzajach uczynił postępek, daje poznać wieść jeszcze za życia jego powszechna w Rzymie, iż się niepoślednie do dzieł Terencyusza przyłożył. W poszanowaniu i miłości ku rodzicom sławny był przykład Scypiona, gdy oddalony z domu ojca, matkę Papiryą własnemi dostat-