Strona:PL Edmondo de Amicis - Serce.djvu/216

w swych posadach. A takie to właśnie godziny biły mu w te bezsenne noce, które spędzał w walce z sobą w niepewności tak srogiej, że rozum mógł się obłąkać a serce pęknąć mogło.
 I ta to olbrzymia i burzliwa praca skróciła mu życie o jakie lat dwadzieścia.
 A przecież, pożerany gorączką, która go do grobu wtrącić miała, walczył z chorobą, żeby tylko dłużej jeszcze służyć swej ojczyźnie.
 — Dziwna rzecz — mówił na łożu śmierci. — Nie mogę już czytać, nie mogę pisać, a tyle jest do roboty!
 A kiedy gorączka się wzmagała i opuszczały go siły, tak mówił do lekarzy głosem rozkazującym prawie:
 — Leczcie mnie, śpieszcie, bo umysł mój się zaciemnia, a potrzebuję koniecznie całej jasności jego dla ważnych spraw kraju.
 Kiedy już godziny jego były policzone, kiedy całe miasto oblegało z niepokojem dom jego, a król stał przy jego wezgłowiu, tak mówił z wysiłkiem:
 — Wiele ci rzeczy miałbym mówić, królu... wiele ci rzeczy pokazać... ale już sił nie mam... Nie mogę... I to mnie zabija, że już nic dla ziemi mojej i dla ciebie, królu, uczynić nie mogę...
 Myśl jego zwracała się ciągle gorączkowo do spraw państwa, do prowincyj, które się połączyć miały z nami, do wielkiego, nie skończonego jeszcze dzieła jedności narodowej.
 Świadomość nikła już prawie, a jeszcze wołał.
 — Nauczajcie dzieci... kształćcie młodzież... Rządźcie wolnomyślnie krajem!
 Już śmierć była nad nim i ogarniał go obłęd konania, a jeszcze wołał generała Garibaldiego, z którym był