stanowiący mały jeszcze procent na wsi, przeważający zaś — w miastach.
Tak się przemieniło społeczeństwo — wraz z gospodarką pieniężną, z kapitałem, z nowem państwem zmieniły się zupełnie warunki życia, zmienił się i człowiek — dusza jego. Jak innym stał się świat gospodarczy i polityczny, tak samo innym stał się świat duchowy, świat myśli i uczuć. Zobaczymy teraz, że nad tem nowem zupełnie społeczeństwem, nad tem nowem życiem ciążyła stara skorupa praw feodalnych, nie spojona niczem z teraźniejszością, utrzymywana sztucznie bez żadnego sensu.
Tutaj przedstawia się nam kilka problematów do rozwiązania: 1) jakie prawa feodalne istniały jeszcze w czasie wybuchu rewolucji, 2) jaka gdzie była siła interesu w ich obronie, 3) dla czego były zbyteczne i bezsensowne, 4) wyjaśnić stopień i dlaczego były niedogodne i stanowiły ucisk? — Mogą albowiem istnieć prawa przestarzałe, nie odpowiednie zupełnie dla nowego życia, lecz mogą być tak mało znaczące dla ludzi, tak mało dawać się im we znaki i przytem tak trzymać się słabo i obojętnie, tak być otoczone zewsząd — że istnienie ich nigdyby rewolucji wywołać nie mogło.
1) Istniejące prawa feodalne.
a) Warunkowa własność chłopska (ciężary związane z posiadaniem ziemi).
Płacenie czynszu feodałowi.
Daniny dowolnie naznaczane i określone do czterech wypadków.
Pańszczyzna, wynosząca zwykle 12 dni w roku na głowę.
Opłata feodałowi przy sprzedaży lub nabyciu gruntu. Oplata wynosi ⅟12 lub ⅙ ceny płaconej.
Opłata feodałowi za wzięcie pod uprawę dziewiczej ziemi (champart) — wynosi ⅟20 lub ⅕ całego zbioru.
Opłata za dziedziczenie, spadek, testament.[1].
- ↑ 1) Poddany nie może przekazywać swego mienia dzieciom, jeżeli te dzieci od roku przestały z nim żyć wspólnie (dzieci muszą być poddanemi tegoż pana, żeby odziedziczyć).
2) Dziewczyna wychodząca za mąż, wtenczas tylko zachowuje swe prawa spadkowe, jeżeli pierwszą noc ślubną spędza w domu ojcowskim.
