schyzmatyków spalony — ks. Godlewski wystawił nowy jeszcze wspanialszy. Cała prawie Litwa i Ukraina składały się na to. Obcenie, jak wiadomo, zaraz po śmierci Godlewskiego Moskale zabrali ten kościół na cerkiew i obraz cudowny przywłaszczyli[1], jakoby niegdyś pochodzący z ruskiej cerkwi. Mylne to ich twierdzenie.
Z wydanego w przeszłym wieku opisu Białynickiego kościoła wiadomo, że ten obraz odmalowany został w samych Białyniczach, w 10 lat po wystawieniu kościoła i ozdobiony złotą blachą przez Kazimierza Sapiehę (syna Leona). (Ob. Kognowieckiego Żywoty Sapiehów i powyżej przytoczoną broszurę). Za życia Godlewskiego, oczywiście Moskale bali się zabierać kościół, bali się niezawodnie wojny religijnej, która przy nim mogłaby wybuchnąć i niewiadomo, jakby się skończyła. Godlewski bowiem nigdyby nie dopuścił bez oporu na zabór. A opór mógłby wywołać taki, że przy znanym w tamtych stronach zapale religijnym i ogólnem do niego całej Litwy przywiązaniu, wszyscy na głos jego raczej daliby się pozabijać, niźli kościół i cudowny obraz postradać. Jakoż, kiedy jeszcze przy nim napomykano o zamiarze Moskali zaboru kościoła, Godlewski nie taił się z tem, że w obronie kościoła gotów jest na wszystko, i mówił: „Po mojej śmierci to może i nastąpi, ale za życia mego tego nigdy nie dopuszczę; chcą wojny, to będą mieli wojnę, ale to wojna chyba będzie już ostatnia, bo albo wszyscy zginiemy, albo wyjdziemy z niej zwycięzcami“. Wiadomo, że i po śmierci nawet Godlewskiego w biały dzień nie śmieli Moskale targnąć się na kościół i tylko w nocy po złodziejsku tego dopełnili.
Na pamiątkę po sobie ks. Godlewski pozostawił „Książkę do nabożeństwa“ (taki tytuł). Napisał ją był jeszcze na wygnaniu w Chodorkowie i kiedy rękopism jej wraz z innem w rękopiśmie dziełem jego „Historya soboru Trydenckiego“ się spalił, napisał drugą i wydał bezimiennie w Paryżu. Życie zakończył b. r. (1876) dnia 10 lutego. Edward z Sulgostowa.
XII. Nawrócenie się Leona Sapiehy, kanclerza wielkiego w. ks. litewskiego. Nawrócenie się Sapiehy wielki w swoim czasie miało rozgłos i wielką doniosłość i wpływ nie mały wywarło na nawró-
- ↑ Piszący w r. 1876 nie wiedział, że obraz poprzednio przez X. Godlewskiego był ukryty.
