Strona:PL Edward Nowakowski-Przegląd 50-letniej pracy literackiej Eu... Heleniusza.pdf/13

wiony dawną chwałą Polski, zda się jakby już widział we wszystkiem zapowiedź przywrócenia niepodległości Polski, – i słowa mu płyną bystrym potokiem, jakby z najobfitszego źródła niewyczerpanej ku Polsce miłości. I kreśli obrazy tak malownicze, i tyle tam w tem wszystkiem piękna i prawdy, życia, wdzięku uroczego i jakby niebieskiego nawet natchnienia, że zdaje się, że sam jest tylko jakby organem wyższego głosu, który przez niego przemawia.
 Wynik to, że najzupełniej wyrzekł się swojej osobistości, swoich przywidzeń i własnych poglądów, a wzniósłszy się wysoko, bardzo wysoko na szczyt najwyższej prawdy, stał się w rozjaśnieniu przeszłości polskiej objektywnym rzecznikiem historycznej prawdy. I wskutek tego mozajka poszczególnych wydarzeń dziejowych przed jego badawczym wzrokiem zlała się w dali w jedną wspaniałą harmonijną, majestatyczną iście całość i odzwierciedliła się w jego czystem i poświęconem prawdzie sercu — nadzieją przyszłej Polski. A nawet i ujemne strony, których niepomija ze względu na prawdę, jak cienie w rysunku posłużyły mu tylko do uwydatnienia głównych zarysów tego obrazu.
 Zważyć nadto należy do objaśnienia tego, cośmy tylko co powiedzieli, że Heleniusz pomimo najmozolniejszej pracy, którą przeprowadzał żelazną wolą, wszystko przypisuje nie swoim zdolnościom, któremi niezaprzeczenie w darze od Boga był uposarzony hojnie, lecz wyłącznie łasce Bożej, i podejmował te prace li tylko z ufnością, że pomoc Boża go wesprze, i rozpoczynał i kończył każdą pracę i każdą swą sprawę zawsze gorącą modlitwą do Matki Bożej. A to właśnie w swą kolej ochroniło go od zarozumiałości i utrzymało i utwierdziło w pokorze chrześciańskiej, o której chociaż sam wcale nie mówi, ale wszystkie jego dzieła za niego najwyraźniej to mówią.
 Słowem wszystkie liczne dzieła Heleniusza, zawiera-