nych. Nikt tu bowiem nie przyjmuje prawosławia z przekonania, lecz dla korzyści materyalnych, gdyż nawróconych uwalniają, od podatków i obdarzają kilku rublami na razie. Z jakiém usposobieniem przyjmują prawosławie, może ten jeden szczegół wyjaśnić. Przyjmujący prawosławie zwykle wychowują swe dzieci, zrodzone przed i po narodzeniu, w Budaizmie, a to żeby późniéj i one mogły skorzystać, to jest: otrzymać przy nawróceniu 3 ruble. W istocie przyjęcie prawosławia jest tylko powierzchowne; jakoż nawróceni w mieszkaniach swich obok obrazów cerkiewnych przechowują i dawne ołtarzyki bożków swoich, i samych bożków, uczęszczają na nabożeństwa swoje do bałwochwalni, każą się grześć po śmierci wedle dawnych obyczajów, i t. p. Urządzone tu prawosławne misyonarstwo, bynajmniéj się temu nie sprzeciwia; owszem pobierając znaczne od rządu pensye, chcia-
zaprawdę, jak te ludy, naprzód dzikie, właśnie nie znały wcale tego wszystkiego u siebie. Dotąd jeszcze w zakątkach nieuczęszczanych przez Rosyan nie masz wcale u tych ludów zamków, bo nikt tam po rzecz cudzą nie sięga. Jak rzetelnie słowa dotrzymują, jak są prawdomówni, jak najzupełniéj obcą im jest wszelka rozpusta, to do nieuwierzenia. A co do wiary ich, jakkolwiek są bałwochwalcy, lecz lud prosty nie zna zasad bałwochwalstwa, a natomiast ma głębszą wiarę w Boga, w kary i nagrody wieczne, stósownie do życia doczesnego, a w tém i cała ich wiara. Namówieni do prawosławia, bez uprzedniego poznania, co to jest prawosławie, dla korzyści materyalnych frymarczą sumieniem swojém tylko. A kiedy w rzeczach najważniejszych, bo w rzeczach wiary, skłaniają ich przekupstem do przeniewierzenia się swoim przekonaniom, gdyż zawsze w duszy, (jak sam archirej przyznał się naszym w poufnych z nimi rozmowach, i jak sami widzieliśmy) zostają swéj wierze przychylni, to cóż to jest innego, jak nie w najwyższym stopniu demoralizacya, która za sobą niezbędnie prowadzi ostateczną ruinę?
