Strona:PL Eliza Orzeszkowa-Meir Ezofowicz.djvu/082

IV.

 Rabbi Izaak Todros nosił na powierzchowności swéj, a może i w duchowym swym ustroju, wybitne ślady kilkuwiekowego przebywania przodków jego w palącym klimacie Hiszpanii.
 Tułaczy lud, zdumiewająco wytrwały w zachowywaniu cech wyróżniających go z pośród plemion innych, siłą niezwalczonych wpływów przyrody, zaczerpnął przecież tu i owdzie cóś z widnokręgów różnych, po których rozsiewała go dola wygnańcza.
 Istnieją tu śród ogólnych podobieństw różnice ważne: ludzie, względnie niedawno przybyli z południa lub wschodu, — i ci nad którymi od wieków rozciąga się niebo blade i wieją mroźne wichry; duchy powolne — i namiętne, mistyczne — i zatopione w rzeczywistości; włosy czarne jak najczarniejsze pióra krucze, — i oczy błękitne, jak barwa pogodnych obłoków; czoła białe — i śniade; organizmy silne, hartowne — i ciała chude, suche, nerwowe, drgające namiętnością, napojone marzeniem, trawione fantazyą.
 Najśniadszą z pośród śniadych twarz, najczarniejsze z najczarniejszych włosy i oczy, najnamiętniejszego i najbardziéj marzeniem rozebranego ducha z pośród wszystkich ognistych duchów, posiadał Izaak Todros.
 Jakie właściwie stanowisko zajmował on w swéj gminie, i na czém wspierało się ono? Kapłanem nie był; rabbini kapłanami nie są, a żaden naród może tak dalekim nie jest z natury swéj, jak izraelski, od teokratycznych rządów i poddaństw. Administratorem gminy swéj nie był także, sprawami cywilnemi jéj bowiem trudnili się urzędnicy kahału; rabbini zaś posiadają w skłądzie kahału jedyną rolę strażników religii, przepisów jéj i obrządków. Posiadał on przecież wyższe nad wymienione powyżéj godności. Pochodził ze starożytnego książęcego rodu, pomiędzy przodkami swymi liczył wielu mędrców dawnych, a niedawnych świątobliwych i czczonych rabbinów, był doskonale pobożnym, więc cadykiem i chachamem, ascetą, cudotwórcą niemal, a także głęboko, niezmiernie uczonym.
 To ostatnie stosowało się do uczoności religijnéj tylko, ale była téż to w oczach gminy Szybowskiéj uczoność jedyna.