Strona:PL Eliza Orzeszkowa-O kobiecie 062.jpeg

w niém czynność bodźca. Kobiety te uważać należy za pionierki, które zamierzały pięknie i dążyły pracowicie, jeżeli zaś warunki, istnieniem ich rządzące, wyniki zamiarów ich i pracy do minimum sprowadziły, minimum to jeszcze nie dozwala usunąć idei postępu, a przyszłym, szczęśliwszym może czasom, toruje drogi i wytwarza wzory. Są to nietylko pionierki, ale po większéj części męczennice takie, jakiemi bywają wszyscy ci, którzy najlepszych pragnień swych i zdolności na drogach praktycznych uzewnętrznić nie mogą. Liczba kobiet tych więcéj szlachetnych, śmiałych i pracowitych, niż szczęśliwych, jest w kraju bardzo znaczną. Cyframi pewnemi określić jéj niepodobna. Pewném jest jednak, że Polki, które w ciągu ostatniego dziesięciolecia przez petersburskie zakłady przepłynęły, na tysiące liczyć można. Zobaczmy teraz, jakie zawody umysłowe prawo i ustrój społeczny dostępnemi tu czynią kobiecie, będącéj już w posiadaniu nauki średniéj albo wyższéj; przedmiot to dość skomplikowany, tak z powodu restrykcyi, którym wobec prawa ogólnego ulegają Polki, jak z powodu modyfikowania litery prawa przez obyczaj.
 Zajmowania posad biurowych, w administracyi, zarządach pocztowych i t. d., prawo rosyjskie ani pozwala kobietom, ani wzbrania. Poprostu, w czasie, gdy stanowioném było, myśl o możliwości zajęć takich dla kobiet nie istniała; przemilczenia zaś te-