Strona:PL Eliza Orzeszkowa - Sylwek Cmentarnik.djvu/171

zapewne wiek złoty, wiek idylli, snutéj przez wszystkich, przy wspólnéj wszystkim biesiadzie życia. Jeżeliby przecież, i u początków swoich nawet, natura ludzka taką samą była, jak obecnie, to znowu: cóż ztąd? Alboż przerobić i przekształcić jéj nie można? Przerobić naturę ludzką? Bagatela! Wszak nie trzeba na to niczego więcéj, jak tylko otworzyć ludziom oczy na prawdę i serca ich przysposobić do miłości. Gdy tylko wszyscy zobaczą prawdę i zdolni się staną do miłości wzajemnéj a nieograniczonéj, natura ludzka zmienioną zostanie, zmienią się stosunki, wyobrażenia, obyczaje, wszyscy staną się równymi sobie, w obec praw do wszystkiego, i ziemia zmieni się w raj. Pokojowy plan ten urzeczywistnionym być miał niemniéj pokojowemi środkami. W pojęciu Kępy dość było garstki ludzi, którzyby, z zapałem i poświęceniem, prowadzić chcieli odpowiednią propagandę aby natura ludzka zmienioną, a stosunki społeczne przekształconemi rdzennie zostały. W potęgę słowa, w roztrzygający wszystko wpływ na ciała zbiorowe, natchnionych jednostek wierzył on z naiwnością zapaleńca i nieuka. Z pyszną też zarozumiałością człowieka, który, w przekonaniu swem, stał się odkrywcą klucza, mającego przed ludzkością otworzyć zaczarowane zamczysko szczęścia i doskonałości, uczuł się on przeznaczonym do pełnienia w świecie rzeczy wielkich, zapalał żądzą rozpoczęcia co prędzéj przetwarzającéj czy twórczéj roboty. W rodzinném mieście swém przecież uczynić tego nie mógł. Czuł i domyślał się, że słowo jego nie miałoby tam żadnéj powagi, a pocieszał się i skrzepiał myślą, iż nikt prorokiem nie jest w kraju swoim, i że w mury Jerychonu tego wróci on wtedy, gdy sława jego rozbrzmi już po szerokim świecie, i pośmiewisko, którego tu był przedmiotem, zmieni w uwiel-