ny tureckiej 1828 i brał udział w oblężeniu Braiłowa, w przejściu armii przez Dunaj, oblężeniu Szumli i wzięciu Warny. W 1833 mianowany główno zarządzającym wydziałem poczt w cesarstwie, następnie ministrem dworu i dóbr cesarskich, oraz kanclerzem orderów.
Adlercreutz (Karol Jan hrabia), generał szwedzki, ur. 1757 r., w 13 roku życia jako kapral wstąpił do pułku dragonów finlandzkich, odznaczył się w wojnach z Rossyją (r. 1788 i 1808), a prędko dosłużywszy się stopnia generała brygady, po wzięciu w niewolę naczelnego wodza, gen. Lövenhjelma, sam objął główne dowództwo i wsławił się kilkoma walnemi bitwami, pod Sikajoki, Rivolax, Lappo, Alavo i Kuortane (w Finlandii). Odwrót armii szwedzkiej, pod jego kierunkiem (we Wrześniu 1808 r.), dopełniony został niemniej zaszczytnie. Powróciwszy do Stockholmu, gdzie go z zapałem przyjęto, Adlercreutz stanął na stronie przeciwników szalonej polityki króla Gustawa IV, (ob.), a gdy wszystkie usiłowania zgodnego załatwienia rzeczy spełzły na niczem, w imieniu narodu przyaresztował króla d. 13 Marca 1809 r. W r. 1813, będąc już generałem dywizji, został naczelnikiem sztabu głównego armii szwedzkiej, wysłanej do Niemiec, a następnie do Norwegii. Um. 1815 r.; na rok przed śmiercią otrzymał godność hrabiowską.
Adlerfeld (Gustaw), dziejopis wojen i wypraw Karola XII, urodził się 1671 r. blisko Stockholmu; ukończywszy uniwersytet upsalski, odbył czteroletnią podróż do znaczniejszych miast Europy, w celu doskonalenia się dalszego. Przez wpływy księcia Holstein-Gottorp, Adlerfeld przyjęty został na dwór Karola XII króla szwedzkiego, któremu towarzyszył w wyprawie do Polski nieodstępnie, aż do nieszczęśliwej bitwy pod Półtawą. Ztąd, jako naoczny świadek wszystkich działań wojska szwedzkiego, objął w swojém dziele wiele ciekawych wiadomości i szczegółów wiarogodnych, opartych na rapportach, składanych mu z polecenia Karola XII przez sztab jego i wszystkich generałów. Dziennik ten wypraw i pochodów króla Karola, obejmujący lat 9 od chwili wkroczenia do Danii, pisany w szwedzkim języku, doprowadzonym jest do wilii bitwy pod Półtawą, gdzie walcząc Adlerfeld, przy noszach królewskich poległ od kuli działowej. Rossyjanie zabrali rękopism uczonego męża, wraz z wszystkiemi pociągami Karola. Później syn Adlerfelda odzyskał to dzieło i wydał je r. 1740 w Amsterdamie, w 4 tomach w języku francuzkim; p.n.: Histoire mihtaire de Charles XII, Roi de Suéde, depuis l'an 1700, jusgu a la bataille de Poultawa en 1709 i t. d. Tłómaczenie niemieckie z przypisami, wizerunkiem Karola XII i planami wszystkich bitew ważniejszych w Danii, Po sce i Rossyi, wyszło w r. 1740-1742, p. n.: Leben Carl’s des Zwölften i t. d. von Gustav Adlerfeld i t. d. Jest to ważny przewodnik, stylem prostym i obrazowym skreślony dla badacza wypraw ówczesnych Karola XII, ściśle wiążący się z dziejami polskiemi. Napoleon I, w czasie wyprawy rossyjskiej często czytywał to dzieło, mające taką styczność z jego działaniami. J. G.
Adlersparre (Jerzy, hrabia), urodził się w Jämtlandji, prowincyi szwedzkiej, W r. 1775 Adlersparre wszedł do służby wojskowej i odbył kampaniją rossyjską, po ukończeniu której, król Gustaw III posłał go do Norwegii w 1791 roku, z tajném poleceniem podbudzania tej krainy do powstania. Po śmierci Gustawa III, Adlersparre porzucił służbę wojskową w stopniu rotmistrza i udał się do dóbr swoich, gdzie z zapałem oddał się naukom i czynnie zajmował się redakcyją dziennika: Lasning i blandede Amnen. Nowe wypadki polityczne powołały wkrótce Adlersparra na scenę dziejów. Otrzymawszy stopień majora i dowództwo nad armiją zachodnią, Adlersparre nie mało się przyczynił do upadku Gustawa IV, za co wkrótce mianowany został radcą stanu, pułkownikiem, nareszcie ge-
