także stałe posty. Wielką liczbę osób płci obojga pociągnął do swej sekty; zgromadzali się w lasach, jaskiniach, na otwartém polu. Pościli w niedzielę, a we środę i piątek, nawet w wielkim tygodniu, jedli z mięsem, pili, bawili się i najgrawali się z katolików. Sekta Aeryjanów istniała jeszcze za czasów ś. Augustyna.
Aëtius, lekarz grecki z Amidy, w Mezopotamii, nad Tygrem. Uczył się medycyny w Alexandryi i tamże sztukę swą z wielkiém powodzeniem wykonywał. Żył w połowie VI wieku ery chrześcijańskiej. W dziele swojém Tetrabiblos na 16 ksiąg podzieloném, nietylko zebrał wiadomości najważniejsze z dzieł wszystkich swoich sławnych poprzedników, ale nadto dołączył do nich własne spostrzeżenia, mianowicie nad chorobami oczu i środkami zewnętrznemi, których wielkim był lubownikiem, szczególniej też źródełek. Chirurgiczne wiadomości jego są wyborne; anatomiję zdaje się zupełnie zaniedbał. Z dzieł jego ośm tylko ksiąg wydrukowano w oryginale greckim r. 1534 w Wenecji, pozostałe zaś ośm zachowano w biblijotece Wiedeńskiej. Później Jan Coronarius i Jan Montani wydali całe dzieło w przekładzie łacińskim r. 1543 w Wenecji i 1549 w Bazylei. Dzieła jego wyszły także w Paryżu 1567 r. in folio, pomiędzy Medicae artis principes.
Aëtius, wódz rzymski, syn Scyty Gaudencjusza, wychowany był na dworze Alaryka. gdzie się wyuczył sztuki wojennej barbarzyńców. W 424 roku Aëtius przyprowadził do Włoch około 60,000 Hunnów na usługi Placydyi matki i opiekunki Walentynijana III. Cesarzowa, poznawszy zdolności młodego wodza, powierzyła mu dowództwo nad Italiją i Galliją. — Ze śmiercią Bonifacego, rządcy Afryki, Aëtius doszedł do największej potęgi i znaczenia w zachodniém państwie rzymskiém. W tymże czasie, Atylla wódz Hunnów, biczem bożym zwany, wtargnął do Włoch i Gallii z niezliczonemi tłumami barbarzyńców, ale zręczny i odważny Aëtius, zabiegł mu drogę pod Chalons nad rzeką Marną, i przy pomocy Wissygotów, Franków i Burgundów, poraził na głowę niezwyciężonego dotąd Atyllę. — Bitwa pod Chalons uratowała od zguby na czas niejakiś państwo rzymskie: jednakże niewdzięczny Walentynijan III, obawiając się Aetiusa, zamordował go własna ręką w 453 r. — Niektórzy historycy nazywają Aëtiusa ostatnim Rzymianinem.
Aetyt (z greckiego aëtos orzeł), odmiana rudy żelaznej zwanej żelaziakiem brunatnym, zawierająca wewnątrz jądro ruchome. Starożytni zwali to ciało kamieniem orlim, w przekonaniu, że pochodzi z gniazd orlich; przypisywali mu też własności cudowne: noszenie go przez kobiety ciężarne, miało chronić od poronień, ułatwiać porody, a nadto miał pomagać w odszukaniu złodziei i t. d. Dość jest pospolity we Francyi pod Trevoux i w okolicach Alais.
Afanez (Aphanese). Minerał odnoszący się do arszenijanów miedzi i oznaczony wzorem chemicznym (AsO5, PhO5) 6 CuO + 3 Aq. (Damour). — Przedstawia on się w blaszkach skośnych, w massach krystallicznych blaszkowych, z połyskiem dosyć mocnym. Phillips, który pierwszy wyróżnił tę odmianę arszenijanu miedzi, naznacza jej za pierwotną krystalliczną formę słup rombowy ukośny. Barwy zielono-błękitnawej bardzo ciemnej, w proszku błękitno-zielonawej. Rysuje gips, a rysowany jest wapieniem; c. g. 4. 31. Ogrzewany w kolbie wydziela wodę i czernieje, pod dmuchawką czernieje i topi się. Na węglu topi się łatwo z wydzieleniem pary arszenikowej i pozostawia kulkę kowalną miedzi, czerwoną zewnątrz, a wewnątrz porową. K. J.
Afelijum (Aphelium), (z greckiego apo daleko i helios słońce). Punkt drogi planety najbardziej oddalony od słońca nazywa się Afelium, punkt zaś tejże drogi najbliższy słońca nazywa się perihelium. Ponieważ planety odbywają bieg po eli-
