Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/169

Wyrazy affinacyja i raffinacyja, bywają niekiedy używane bez różnicy dla oznaczenia działań tego rodzaju; pierwszy jednak stosuje się do tych przypadków, w których zachodzi zmiana we własnościach i wartości ciała oczyszczeniu poddanego; drugie zaś używa się na oznaczenie oczyszczenia prostego bez zmiany ciała temu działaniu podlegającego. I tak mówi się affinacyja złota i srebra, surowca, ołowiu srebro zawierającego i t. d., tudzież raffinacyja cukru, saletry, antymonu. W affinacyi surowcu ma się na celu uwolnienie cząstkowe lub zupełne żelaza od części obcych, w nim znajdujących się, jak węgiel i krzemionka, i zamianę go na żelazo, lub niekiedy na stal naturalną, co się uskutecznia przez utlenienie (ob. surowiec, żelazo, stal). Affinacyja srebra dla oddzielania go od ołowiu uskutecznia się za pomocą kupellacyi (ob.). W kopalniach affinacyja złota uskutecznia się za pomocą amalgamacyi (ob.). Affinacyja złota zmieszanego ze srebrem dokonywa się za pomocą likwacyi (przez topienie, gdyż srebro jest topliwsze od złota), kupellacyi, tudzież za pomocą kwasu saletrzanego i siarczanego. Ostatni sposób polega na tej własności, że srebro rozpuszcza się, a złoto jest nierozpuszczalne w kwasie saletrzanym; w tym celu stop złota i srebra, w którym dla dokładnego działania na 1 część złota powinno się znajdować 2 części srebra, jak najdrobniej posiekanego, umieszczają w retorcie platynowej i nalewają kwasem saletrzanym, gęstości 1,32. Mieszaninę ogrzewają dopóty, dopóki wywiązują się dymy czerwone kwasu saletrowego, poczém płyn zlewają, a na osad nalewają kwasu saletrzanego bardziej stężonego, wrzącego, nakoniec płyn oddzielają, a osad, który jest czystém złotem, przemywają wodą destyllowaną. Po wysuszeniu osadu, topią go z dodatkiem boraksu i saletry, i wylewają w formy. Roztwór saletrzany wraz z wodą z przemycia rozcieńczają wodą destyllowaną i wydzielają z niego srebro, przez zanurzenie blaszek miedzianych; w skutek czego powstanie saletrzan miedzi w roztworze, a srebro opada w stanie metalicznym w postaci proszku, który przemywają wodą wrzącą destyllowaną, wyciskają, suszą, topią z dodatkiem nieco saletry i boranu, i otrzymują sztabki czystego srebra. Affinowane tym sposobem złoto zawiera nieco srebra, a srebro zatrzymuje przy sobie małą ilość złota. Za pomocą kwasu siarczanego można od srebra oddzielić jedne tysiączną część jego ciężaru złota. Stop najwłaściwszy do tego działania powinien się składać ze złota, srebra i miedzi w stosunkach liczb 200, 725 i 75; większa ilość złota utrudniałaby działanie kwasu siarczanego na srebro, a większa ilość miedzi tworząc siarczan miedzi, nierozpuszczalny w kwasie siarczanym stężonym, oblekałaby powierzchnię stopu i nie dozwalała kwasowi siarczanemu wywierać swojego działania. Ustawiwszy w piecach retorty platynowe zawierające stop rozdrobniony, nalany podwójnym ciężarem kwasu siarczanego stężonego, pokrywa się je czapkami stożkowatemi, opatrzonemi rurkami, prowadzącemi do rur ołowianych służących zamiast kondensatorów. Po ogrzaniu retort, kwas siarczany w części się rozkłada na kwas siarkowy, który się ulatnia i tlen, który łączy się ze srebrem i miedzią, druga zaś część kwasu siarczanego łączy się z tlenkami srebra i miedzi, tworząc ich siarczany, które w części osiadają w postaci krystalicznej, w części zaś rozpuszczają się w kwasie siarczanym. Część kwasu siarczanego ulatnia się podczas gotowania razem z kwasem siarkowym i zbiera się w odbieralniku, który utrzymywać należy w nizkiej temperaturze. Kiedy cała ilość srebra przeszła na siarczan, płyn ze wszystkich retort zlewa się do naczynia ołowianego i rozcieńcza wodą, osad zaś czystego złota przemywa wodą wrzącą, którą po przemyciu dołącza się do tamtego roztworu, i z niego za pomocą blaszek miedzianych strąca srebro metaliczne. Z tak otrzymaném srebrem w proszku, jako też i osadem złota czystego, postępują w końcu podobnie jak poprzednio. Złoto czyste w chwili uwolnienia