(agere) do ołtarza; nie zaś, jak twierdzą niektórzy, od greckiego wyrazu agon, czyli walka.
Agonarcha czyli Agonoteta, (z greckiego agon walka i archein rządzić, lub titemi stanowić), urządzający walkę lub igrzyska, zarazem sędzia przyznający zwycięzcy nagrodę; naturalnym bowiem sędzią igrzysk bywał właściwy ucztodawca, pan domu, jak np. Achilles przy igrzyskach na pogrzebie Patroklusa. W igrzyskach olimpijskich agonarchami byli Elejczykowie, w pytyjskich Amfiktyjoni, w nemejskich Koryntczycy wespół z Argiwami i Kleonejczykami, w istmijskich sami Koryntczykowie. U Rzymian agonarcha zwał się: magister certaminis.
Agonija (z greckiego agon, walka), konanie. Tak nazywa się stan człowieka, w którym śmierć walczy z życiem i nakoniec je pokonywa. Zjawiska towarzyszące konaniu są rozmaite, stosownie do przyczyn, które śmierć sprowadzają. Niekiedy konający jest zupełnie bezwładny, niekiedy toczy się w nim okropna walka pomiędzy wszystkiemi pierwiastkami życia; często na długo przed skonem umierający traci wszelką przytomność, nie rzadko zaś zachowuje ją do samego końca. Człowiek konający jest już na pół umarły; twarz wybladła, żółtawa, oczy mdławe, nieruchome, skóra pomarszczona, nos biały, wyciągnięty i zimny, ręce i nogi zimne, bezwładne; pot zimny występuje na czoło i członki; oddech coraz cięższy, w końcu zupełnie ustaje, i to jest chwila skonu. Taki stan trwa niekiedy kilka minut zaledwie, niekiedy dłużej; bywają nawet przypadki że się dni kilka przeciąga. W tym stanie, dopóki chory może połykać, dawać należy wina lub innego napoju wzmacniającego; lekarstwa dla niego są nieznośne i zastąpić je należy modlitwą i niesieniem pociechy przez osoby otaczające. W niektórych okolicach panuje barbarzyński zwyczaj wyjmowania poduszek z pod głowy konającego, lub jeszcze gorszy przykrywania go. Skoro lekarz przekona się, że pomoc jego nieużyteczna, powinien ustąpić miejsca duchownemu, którego obowiązkiem nieść pociechę religijną. Kościół katolicki udziela umierającym ostatni sakrament, to jest ostatnie olejem świętym namaszczenie i przy łożu jego odmawia stosowne modlitwy, które się nazywają modlitwami za konających.
Agoniklici, sekta fanatyków w początkach VIII wieku, którzy nie chcieli aby modlono się klęcząc, a sami modlili się tańcząc.
Agonistycy, (z wyrazu greckiego agon, walka). To nazwisko dawał Donat (ob.) swojej sekcie, bądź że wysyłał jej członków na opowiadanie swoich zasad, jako wojowników na zdobycze i zwycięztwa; bądź że oni walczyli przeciw broniącym swojej własności od ich gwałtów.
Agonoteta, (ob. Agonarcha).
Agosta (Augusta), warowne miasto na wschodnim brzegu Sycylii, z dogodnym i bezpiecznym portem. Liczy 12,000 mieszkańców, którzy trudnią się przyrządzaniem soli morskiej na wywóz, oraz uprawą wina, lnu i oliwy. R. 1676 połączona flota hiszpańsko-hollenderska, pod księciem Montesarchio i admirałem Ruyter, została tu pobitą przez admirała francuzkiego Duquesne, przyczém sam Ruyter poległ. R. 1693 Agosta została zniszczoną przez trzęsienie ziemi.
Agostini (Mikołaj), poeta wenecki XVI wieku, znany z miernego dokończenia sławnego poematu Bojarda, p. t.: Roland zakochany. — Agostini (Leonard) rodem z Sienny, w XVII wieku wydał wielce szacowny zbiór pod tytułem: Gemme antiche figurate.
Agoub (Józef), znakomity orientalista, urodził się w Kairze 1795 r., uczył się w Marsylii, w r. 1820 był professorem języka arabskiego w kollegijum Louis le Grand. Um. w Marsylii 1832 r. Prace swoje zamieszczał w licznych przeglądach
