lądka a lądem; jest miałką i wystawioną na wiatry północne. Tu, w r. 1722 w obecności Piotra I, wylądowały wojska rossyjskie.
Agraffa, narzędzie chirurgiczne stalowe, do cęgów podobne; przedtem używano do przytrzymywania brzegów w operacyjach rozszczepienia wargi górnej. — W architekturze oznaczają nazwiskiem Agraffy wszelką ozdobę, która zdaje się służyć do połączenia rozmaitych części między sobą. — Agraffami nazywają także małe haczyki metallowe, służące do zapinania płaszczy, sukni i odzieży wszelkiego rodzaju. Agraffy ostatniego rodzaju bywają także wyrabiane przez jubilerów z mniej lub więcej kosztownemi ozdobami.
Agram (po kroacku Zagreb), stolica Kroacyi, a obecnie królestwa Kroacyi i Sławonii, zostającego pod panowaniem austryjackiém, naczelne miasto komitatu tegoż nazwiska, rezydencyja bana czyli namiestnika królestwa, i arcybiskupa katolickiego archidyjecezyi agramskiej; leży nad rzeką Medves’ak niedaleko Sawy, u podnóża lesistej góry Szelma o mil 36 od Wiednia, 25 od Tryjestu. Bela IV król węgierski, podniósł je r. 1266 do stopnia królewskiego wolnego miasta, za pomoc daną mu przeciw Tatarom. Miasto dzieli się na trzy części, każda z oddzielném sądownictwem: gród właściwy, miasto biskupie i miasto kapitulne. Liczyło w r. 1857 ludności 14,900, domów 1320. Znajdują się tu sąd najwyższy banatu, sąd apellacyjny obojga prowincyj, główna kwatera dowódzcy kroacko-sławońskiego pogranicza wojskowego, gimnazyjum wyższe, szkoła prawa, muzeum narodowe, towarzystwo historyczne południowo-słowiańskie, nazwane Matica illirska, towarzystwa rolnicze i leśnicze, stary kościół katedralny założony przez ś. Władysława i piękny pałac arcybiskupi, dwa seminaryja, klasztor franciszkanów, braci miłosierdzia, fabryki porcelany i wyrobów jedwabnych, także prowadzi znaczny handel zbożem, tytuniem, potażem i drzewem. — Agramski komitat zajmuje południowo-zachodnią część Kroacyi, na lewym brzegu rzeki Sawy. Ma przestrzeni 90 mil □; ludności 273,390, w największej części katolickiej. Składają go powiaty (bezirke): Agram, Bosiljevo, Dugoselo, Jaska (niegdyś zwany Podgorica), Gorica welika, Karlstadt czyli Karlovac gornij, Modruspotok, Moslavina, Pisarovina, Samobor, Sissek albo Stary Sisak, St. Yvan, Stubica albo Stubicza, Verbovec. L. R.
Agramant, jeden z bajecznych wodzów saraceńskich, którzy w Ariosta Orlandzie szalonym oblegają Paryż. Archanioł Michał na rozkaz Boga Ojca, by ocalić chrześcijaństwo, sprowadza niezgodę do armii oblegających; ztąd stare przysłowie francuzkie: La discorde est au camp d' Agramont.
Agranie, Agrianie, Agrionie, (ob. Agryjonie).
Agraryjczycy, liczne i potężne stronnictwo w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, które żąda zniesienia przedaży gruntów publicznych, ustanowionej niegdyś dla umorzenia długu zaciągniętego na prowadzenie wojny, a natomiast domaga się podziału tych gruntów na cząstki po 160 akrów, które ma być wolno każdemu brać w wieczystą dzierżawę, z zostawieniem jednak państwu prawa własności. Nikt nie ma być posiadaczem większej ilości gruntu nad takie 160 akrów. Systemat ten, będący oczywiście naśladowaniem praw agraryjnych u dawnych Rzymian, już dla samej swojej przesady urzeczywistnić się nieda.
Agraryjne prawa. Według praw istniejących w starożytnym Rzymie, rząd rzeczypospolitej obowiązanym był rozdzielać pomiędzy obywateli zdobyte na nieprzyjacielu ziemie, bez różnicy stanu. Gdy jednakże patrycyjusze, to jest magnaci, przywłaszczyli sobie ten przywilej i sami tylko z niego korzystać chcieli, plebejusze wystąpili groźnie przeciw temu gwałtowi za pomocą swych trybunów. — Dwaj bracia Kajus i Tyberyjusz Gracchowie (ob.), postanowiwszy ukrócić nie-
