sienie nauk i wymowy w Niemczech. W r. 1483 ulegając prośbom Dalberga, niegdyś swego kolegi, a naówczas kanclerza elektora palatyna i biskupa Wormskie-go, przeniósł się do palatynatu, gdzie naprzemian w Heidelbergu i w Worms aż do śmierci przebywał, poświęcając się naukom i odczytom publicznym, a nawet malarstwu. Wielką i wielostronną swą sławę winien Agrykola raczej swym osobistym przymiotom i wpływowi, jaki na otaczających wywierał, niżeli wydanym dziełom, które ani tak liczne, ani tak ważne nie były jak innych uczonych jemu współczesnych. Wszystkie dzieła Agrykoli wydane w 2 tomach 1539 r. w Kolonii. Tresling w Grönningen w 1830 roku napisał: Vita et merita Rudolphi Agricolae.
Agrykola (Marcin), jeden z pierwszych, co wprowadzili do muzyki nóty dziś używane, urodzony w Soran 1486, zmarły 1556, był po reformacyi pierwszym kantorem i dyrektorem muzyki kościelnej. Agrykola nietylko muzyczne posiadał wiadomości, lecz znał także starożytne języki, czego dowodem dzieło jego pod tytułem: Musica instrumentalis (Wirtemberg, 1529, druga edycyja 1545 r.), w którém jest wybornie skreślona historyja narzędzi muzycznych, z rysunkami daleko dokładniejszemi, niż w podobném dziele Praetoriusa.
Agrykola z Eisleben znany także pod nazwą Jana Eisleben i magistra Islebijusza, urodził się w Eisleben w dzisiejszych Prussach, w prowincyi Saskiej 1492 roku. Nauki pobierał w Wirtemberdze i należał do stołowników Lutra. Czynny ten reformator albowiem, aby nie tracić żadnej chwili, podczas obiadu rozprawiał z gośćmi swemi o przedmiotach teologicznych, i gości tych, których pokrzepiał nietylko pokarmem cielesnym ale i duchowym, nazywał stołownikami swemi. Powołany w 1525 roku do Eisleben na nauczyciela przy założonej tamże szkole, Agrykola został zarazem z woli założyciela pomienionej szkoły, hrabiego Albrechta Mansfeld, kaznodzieją kościoła ś. Mikołaja i odznaczył się świetną wymową. Jako teolog, zasługuje Agrykola na wspomnienie ze względu na spór jaki wszczął z Melanchtonem, twierdząc, że ten ostatni w dziełku swem: Articuli de quibus egerunt per visitatores in regione Saxoniae (Wirtemberg, 1527), pokutę zamiast z Ewangelij z Zakonu wyprowadza, a rozwijając dalej to swoje twierdzenie, począł nauczać, że w Nowym Testamencie nie może być mowy o zakonie. Przeciw nauce tej wystąpił Luter i Agrykola po kilku dysputach twierdzenia swe odwołał. Spór ten, nazwano sporem antinomistycznym czyli przeciw-zakonowym. Powołany do Berlina przez kurfirszta Brandenburgskiego Joachima II, został kaznodzieją dworu a następnie generalnym superintendentem. Agrykola położył wielkie zasługi w literaturze niemieckiej, zebraniem przysłowiów narodowych, które wydał pod tytułem: Gemeine teudtsche Spruchwörter (M. J. Agrikolas aus Eisleben Schriften moglichst vollstundig verzeichnet, Altona 1817, von B. Kordes). Umarł w Berlinie d. 22 Września 1566 r., mając lat 75. X. L. O.
Agrykola (Jerzy), właściwie Bauer. Najdawniejszy z pisarzy metalturgii i za ojca tej nauki w Niemczech uważany. Urodził się 1494 roku w Glauchau w górach kruszcowych Miśnii, niedaleko Zwikau, umarł w Chemnitz 1555 roku. Pierwotnie poświęcał się zawodowi nauczycielskiemu, następnie medycynie, a osiadłszy w Chemnitz, zarzucił sztukę lekarską i oddał się mineralogii i hutnictwu. Od miejsca pobytu swego pisywał się na dziełach swych: Kempnicensis medicus et philosophus. Najznakomitsze dzieło jego nosi nadpis: De re metallica libri XII, w Bazylei 1556 roku in folio, z bardzo licznemi drzeworytami, przedslawiającemi roboty w kopalniach i hutach; jest ono niezmiernie ciekawe i ważne, jako rzetelny obraz stanu przemysłu i sztuki górniczej w XVI wieku w Europie. Miało więc wielki rozgłos; nasz Zygmunt August kazał je sekretarzowi swemu Decyju-
