Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/241

w Besançon (Académie des sciences et belles lettres); w Bordeaux (Académie des sciences et arts), założona 1712 r., wydawała dawniej swoje Pamiętniki; w Bourg (Académie des sciences)’, w Caen (Académie des sciences et arts), założona r. 1705; od r. 1754 wydawała Pamiętniki; w Clermont (Académie des sciences)’, w Lyonie (Académie des sciences), założona 1720 r., wydawała swoje Pamiętniki; w Marsylii (Athénée des sciences et arts), założone jako akademija 1726 r.; w Montpellier, założona 1706 r. od 1726, wydaje Pamiętniki; w Montau-ban, założona r. 1744; w Arzières (Académie des sciences), założona 1723 r., wydawała Pamiętniki od r. 1736, dziś już nieczynna; w Rouen (Académie), założona 1736; w Toulouse (Académie), założona r. 1730, od r. 1782 wydawała: Histoire et Mémoires; w Dijon, założona 1740 r., przez długi czas niezmiernie czynna. C) W Niemczech; Akademija królewska nauk i sztuk w Berlinie (Königliche Akademie der Wissenschaften und Künste zu Berlin), założona w 1,700 r. przez Fryderyka I podług wielkiego planu Leibnitza, lecz otwarta dopiero w r. 1711. Pierwszym jej prezesem był Leibnitz. Pod Fryderykiem W., gdy prezesem jej był Maupertuis, doszła do największego znaczenia. Kilkakrotnie przetwarzana, otrzymała ostatecznie w d. 24 Stycznia 1812 r. dzisiejszą swoje ustawę i postać. Dzieli się na cztery sekcyje: fizyczną, matematyczną, filozoficzną i historyczną, z których każda zostaje pod przewodnictwem płatnego od rządu sekretarza dożywotniego. Sekretarze dożywotni sekcyjni, kolejno także przez kwartał jeden prezydują w ogólnych zebraniach. Członkowie są albo zwyczajni (płatni), albo honorowi i korrespondenci, albo nakoniec zagraniczni; liczba tych ostatnich nie może jednak być większą nad 24, gdy tymczasem liczba innych członków nie jest ograniczoną i zawisła jedynie od potrzeb wewnętrznych. Akademija corocznie, zwłaszcza od 1811 r. bez przerwy wydaje wybór swoich rozpraw w języku francuzkim, p. t. Mémoires de l’Académie royale des sciences et belles lettres à Berlin; drukuje również uwieńczone przez siebie prace konkursowe. Przyznanie nagród miewa miejsce w dniu urodzin jej założyciela, Leibnitza; w dniu założenia zaś, 24 Stycznia i w rocznicę urodzin króla panującego, odbywają się posiedzenia publiczne. — Najwajżniejszą po niej akademiją niemiecką jest Akademija nauk w Monachijum, założona r. 1759; pierwiastkowo przeznaczona wyłącznie do prac w dziedzinie historyi Bawaryi, później jednakże rozszerzyła zakres swoich działań. Rozprawy jej wydane zostały p. t.: Abhandlungen der baierschen Akademie. — Akademija królewska nauk w Gettyndze (Königliche Akademie der Wissenschaften in Göttingen), założona 1752 r., zrekonstytuowana r. 1770, składa się z trzech klass: matematycznej, fizycznej i historycznej i raz w miesiąc odbywa swoje posiedzenia; wyznacza 50 dukatów za najlepsze rozwiązanie zadanej kwestyi i wielkie zwłaszcza położyła zasługi w naukach przyrodzonych. D) W Szwecyi i Norwegii: Królewska akademija nauk w Stockholmie, z początku była stowarzyszeniem prywatném kilku uczonych, do których należał także Linneusz. W r. 1741, otrzymawszy zatwierdzenie królewskie, zaczęła wydawać swoje rozprawy; od r. 1799 dzieli się na 7 sekcyj i liczy do 90 członków. Dochody jej, już to z darowizn, zapisów, budżetu skarbowego i monopolu kalendarzy są bardzo znaczne; corocznie rozdaj e nagrody i utrzymuje professora fizyki doświadczalnej i dwóch sekretarzy. Prace tej akademii niesłychanie są ważne dla rozwoju nauk przyrodzonych. — Królewska akademija nauk wyzwolonych i sztuk pięknych, również w Stockholmie, założona r. 1753, zreorganizowana r. 1786, od r. 1755 bez przerwy wydaje swoje Pamiętniki. — Królewska akademija w Upsali, założona r. 1740, od samego początku wydaje: Acta academica. — Akademiczne towarzystwo nauk i sztuk pięknych w Go-