Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/244

badań etymologicznych, zbioru dyjalektów słowijańskich i t. d. Członków czynnych może być 60, honorowych 30. Jeżeli który z członków, lub też z obcych osób, odznacza się w badaniach nad językiem rossyjskim, akademija nagradza go złotym medalem, który to zaszczyt spotkał między innemi naszego ziomka J. B. Rakowieckiego za dzieło: Prawda Ruska. Posiedzenie publiczne odbywa się corocznie dnia 21 Października, jako w rocznicę otwarcia akademii. Prezydenta mianuje Cesarz. Akademija ta zasłużyła się wydaniem dwóch sześciotomowych (in 4-to) słowników rossyjskich, porządkiem etymologicznym i alfabetycznym, oraz grammatyką i pamiętnikami, wydanemi pod tytułem: Izwiestija. Obecnie wcieloną została do ogólnej Akademii Nauk, której stanowi sekcyję drugą. B) Akademije archeologiczne. Akademija etruska, założona 1727 roku w Cartana we Włoszech, w celu zbadania starożytności etruskich; Akademije dla starożytności północnych w Kopenhadze (w Danii) i w Upsali (w Szwecyi), ciągle pracują z wielką korzyścią dla nauki; Akademija napisów (Académie des inscriptions), (ob. Akademiję nauk w Paryżu): Akademija herkulańska w Neapolu, założona 1755 roku przez ministra Tanacci, w celu zbadania wykopalisk w Herculanum i Pompeji, od 1775 r. wydaje swoje rozprawy pod tytułem: Antichità di Ercolano; Akademija Neapolitańska dziejów i starożytności, założona 1807 reku przez Józefa Bonapartego; założone prawie jednocześnie we Florencyi: Akademija starożytności toskańskich i Akademija Celtycka. — ta ostatnia od r. 1814 nazwę swoją zmieniła na: Société des antiquaires de France; wydają bez przerwy Pamiętniki. C) Akademije historyczne: Portugalska w Lizbonie, założona 1720 roku przez króla Jana V, ma 56 członków; Hiszpańska w Madrycie, założona 1738 roku przez Filipa V; Akademija badaczy dziejów szwabskich w Tübingen, założona w celu wydawania najlepszych pism historycznych, oraz życiorysów najcelniejszych historyków. D) Akademije geograficzne: Akademija Argonautów, założona z początkiem XVIII wieku przey Wincentego Coronelli w Wenecyi, głównie zajmowała się wydawaniem dobrych mapp geograficznych. E) Akademije nauk przyrodzonych, na czele których stoi Towarzystwo królewskie (Royal Society) w Londynie. Towarzystwo to z początku było tylko zgromadzeniem prywatnem: Karol II 1663 roku nadał mu przywileje akademii królewskiej. Dzisiejszej sławy swojej dostąpiło dopiero od czasów wielkiego Newtona; obecnie jednoczy ono w sobie wszystkich celniejszych uczonych całego państwa brytyjskiego. Dzisiejszym prezydentem jest Dawid Gilbert, przed nim był sir Humphry Davy, sławny wynalazca lampy bezpieczeństwa. Posiedzenia odbywają się co Czwartek przez półrocze zimowe, na które wolno członkom wprowadzać także cudzoziemców. Podobne towarzystwa (ob. Akademije ogólne) w Edymburgu i Dublinie, również najwięcej zajmują się naukami przyrodzonemu Oprócz tego za główny mają przedmiot nauki przyrodzone i matematyczne, następujące akademije i towarzystwa uczone z ustawą akademicką: Towarzystwo badaczy przyrody i fizyków w Zurich; Towarzystwo fizyczne i historyi naturalnej w Genewie; Akademija nauk w Preszburgu; Academia operosorum w Łajbach, założona 1693 roku; Academia Romano-Sociaca w Tryjeście, istnieje od 1803 r.; Akademija nauk w Padwie, założona 1520 roku, później upadla i znowu przywrócona 1770 roku; Akademija botaniczna w Cortona; Academia Giovanica w Catana; cesarskie Towarzystwa geograficzne i mineralogiczne w Petersburgu; Towarzystwo badaczów historyi naturalnej w Moskwie; Academia secretorum naturae (tajemnic przyrody) w Neapolu, założona 1560 roku, ale wnet zniesiona przez Stolicę Apostolską; Academia dei Lyncei w Rzymie, której członkiem był Galillei; Societa columbaria we Florencji; Institutum scientiarum et ar-