Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/252

urządzone być miały na wzór tego głównego, którego uczniom, licząc od roku 1813, służył przywilej na wszystkie wyższe w hierarchii duchowieństwa, rzymsko-katolickie posady, od kaznodziejów przy katedrach i przy kościołach miastowych, aż do biskupiej (§ 9). Seminaryjum główne zostawało pod rządem udzielnej rady, która pod prezydencyją rektora uniwersytetu wileńskiego, miała sześciu członków: trzech professorów nauk teologicznych w uniwersytecie, dwóch członków katedralnej kapituły, i jednego prałata unickiego. Zarząd zaś wewnętrzny głównego seminaryjum powierzony był regensowi, wybieralnemu na każde trzy lata, mającemu do pomocy kapelana, z obowiązkiem przewodniczenia młodzieży w ćwiczeniach religijnych i ascetycznych, a razem uczenia obrzędów i ceremonij kościelnych; nakoniec dwóch prefektów, obowiązanych czuwać nad postępowaniem kleryków. Kollegijum duchownemu rzymsko-katolickiemu w Petersburgu, nadana była władza corocznego zwiedzania tej głównej szkoły kapłańskiej, przez jednego z swych członków, i ścisłego wglądania w kierunek moralny i naukowy, by weń nie wkradły się jakie nadużycia przeciwko wierze i powołaniu kapłańskiego stanu. Liczba młodzieży duchownej utrzymywanej kosztem seminaryjum, nie miała być niższą od pięćdziesięciu. Kurs nauk był czteroletni. Uczono zaś głównie: Pisma świętego, teologii dogmatycznej i moralnej, historyi i prawa kościelnego, literatury łacińskiej i polskiej, historyi naturalnej, botaniki, fizyki, rolnictwa, hygijeny, logiki i języka greckiego. Nauka zaś prawa przyrodzonego i prawa narodów, ekonomii politycznej, języka hebrajskiego, mechaniki, chemii, wyższej matematyki, architektury, rysunków i t. p., oraz języków: rossyjskiego, francuzkiego i niemieckiego, zależały i od ochoty samych uczących się, i od szczególnych rozporządzeń rady seminaryjskiej (ustawy r. 111). Po zniesieniu Uniwersytetu Wileńskiego (ob.) w 1832 r., Cesarz Mikołaj I, Ukazem z d. 1 Lipca 1833 r., z istniejącego dotąd Seminaryjum głównego, utworzył osobną w Wilnie wyższą rzymsko-katolicką szkolę teologii, pod nazwaniem: Rzymsko-Katolickiej Duchownej Akademii, wcielając do niej oddzielnie istniejące wileńskie dyjecezalne seminaryjum, i nowo-zakładający się wówczas oddział przeznaczony do kształcenia kleryków wyznania ormiańsko-katolickiego, (Ukazu § 1, 2, 3). Na utrzymanie akademii i złączonego z nią seminaryjum dyjecezyi wileńskiej, przeznaczono stały dochód roczny (25,558½ rub. sr.). Szkoła ta głównie miała na celu kształcić kapłanów, usposobionych do zajmowania wyższych obowiązków hierarchii rzymsko-katolickiej w Rossyi (Ustawy § 1). Kosztem swoim utrzymywała akademija 40 kleryków (§ 4); liczba ta jednak nie ograniczała rządu akademickiego w przyjmowaniu kleryków, utrzymujących się własnym kosztem (§ 5). Rząd akademii składali: rektor wybieralny z pośród sufraganów albo prałatów wysoką nauką zalecanych (§ 1), inspektor i ekonom duchowni, i dwaj ze świeckich professorów akademii; miała także własną pieczęć i kancellaryję; każdej Soboty odbywała swe posiedzenia i rozwiązywała układy i interessa większością głosów. Kursa nauk akademii trwały trzy lata, a w oddziale ormiańsko-katolickim lat trzy albo cztery. Wszystkie nauki wykładane były w językach: łacińskim albo rossyjskim, nauka zaś opowiadania słowa Bożego w polskim (dla Ormian do nauk obrzędów i kaznodziejstwa, miał być osobny nauczyciel duchowny tegoż obrządku). Katedry były w akademii: Pisma świętego, archeologii biblijnej i hermeneutyki, teologii dogmatycznej, praktycznej i pasterskiej, logiki i filozofii moralnej, historyi kościelnej i prawa kanonicznego; homiletyki teoretycznej i praktycznej, literatury łacińskiej, greckiej i rossyjskiej, historyi powszechnej, a osobliwie rossyjskiej; języków: hebrajskiego, francuzkiego i niemieckiego; a także professor homiletyki wykładał kurs wyższej literatury