Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/301

uczył dalej akuszeryi Czerwiakowski, od r. 1800 zastępował go Sebastyjan Girtler, a w r. 1802/3 objął katedrę prof. Fryderyk Rolland, któremu klinika krakowska wiele ma do zawdzięczenia, lecz do wykładu dla akuszerek i chirurgów, nieznając języka polskiego, używał na tłómaczy uczniów medycyny. W r. 1805 powołany został Rudolf Dołasiński, który akuszeryję po polsku wykładał. Rząd pruski założył w Warszawie 1801 r. szkołę dla akuszerek, w której uczyli: Dr. Czekierski i Brandt, a w Poznaniu 1800 r., gdzie nauczycielami byli Dr. Liecau i Kopinus, lecz wykładali w języku niemieckim. W Warszawie r. 1809 założono wydział akademicki lekarski, w którym uczono akuszeryi i klinikę położniczą urządzono. Po przyłączeniu Krakowa do księstwa warszawskiego 1806 r. Kollrnł opuścił Kraków i miejsce jego zajął Dołasiński co do teoryi, a co do prak:yki Mikołaj Corde. W r. 1810 po pierwszym wszedł Dr. Józef Jaworski, a po nim 1811 r. dr. Woźniakowski, który po odejściu Cordego praktyki nauczał. Za czasów wolnego miasta, katedrę akuszeryi teoretycznej i praktycznej objął Dr. Józef Kwaśniewski, który do dni naszych pełni te obowiązki. W r. 1811 założoną została szkoła akuszerek w Białymstoku, której pierwszym nauczycielem był doktór Michelis. W uniwersytecie lwowskim, na nowo otworzonym 1817 r. akuszeryję dla akuszerek i chirurgów wykładano po polsku, dla innych po niemiecku. W założonym 1817 r. przez cesarza Alexandra I, uniwersytecie warszawskim, wykładali naukę położniczą kolejno: Czekierski, Wahlburg, a w końcu Ignacy Fijałkowski, klinika zaś położnicza była wspólną dla uczniów medycyny i akuszerek. Instytut położniczy wraz ze szkołą akuszerek nie przestał istnieć i po zwinięciu uniwersytetu, a w r. 1840 na nowo został zreorganizowany. Obecnie w tym instytucie nauczają Dr. Frej dyrektor i Dr. Darewski-Weryha jego pomocnik. Po zreorganizowaniu uniwersytetu wileńskiego 1803 r., osobna katedra akuszeryi została zaprowadzona, którą zajął Andrzej Matuszewicz, a po nim Mikołaj Mianowski. W otworzonej 1832 r. akademii wileńskiej katedrę akuszeryi zajmował tenże Mikołaj Mianowski. W roku 1849 w Wilnie doktór Julijan Albin Moszyński, zostawszy naczelnym lekarzem szpitala ś. Jakóba, pragnąc zaradzić bardzo uczuwającemu się brakowi praktycznie ukształconych akuszerek, za zezwoleniem Władz rządowych otworzył przy tymże szpitalu publiczną szkołę akuszeryi, w której bezpłatnie kształciły się niezamożne kobiety, pragnące poświecić się tej sztuce. Szkoła ta istniała do chwili śmierci Moszyńskiego, to jest do roku 1857, i wydała wiele akuszerek, zawdzięczających uzdolnienie swoje szlachetnej bezinteresowności Moszyńskiego, który aby jeszcze większą w tej mierze wyświadczyć przysługę, wydał językiem popularnym, dostępnie i jasno wyłożone: Pierwsze zasady położnictwa, które do potrzeb początkujących w tej umiejętności kobiet zastosował, a dla łatwiejszej nauki przez pytania i odpowiedzi ułożył, Wilno 1855 roku. Znakomitsze dzieła o akuszeryi w bieżącym stuleciu po polsku wydane, są następujące: Mikołaja Mianowskiego, Nauka sztuki położniczej dla niewiast, Wilno 1818 roku. Jakóba Felisa Michelisa: Nauka położnicza, Wilno 1819. Lewestamma Jerzego: Przepisy dyetetyczne dla brzemiennych, rodzących, i położnic, Warszawa 1833 roku. Felixa Pfau: Zasady sztuki położniczej, Lwów 1838. Remak Robert, przełożył z niemieckiego, dzieło Józefa Hermana Schmidt, p. t.: Nauka położnicza dla niewiast w królestwie pruskiem, Berlin 1841 roku. Ignacego Fijałkowskiego: Zbiór wszelkich wiadomości potrzebnych dla akuszera, Warszawa 1842. J. K. Pietrzykowskiego: Położnictwo domowe, Warszawa 1847. Jakóba Michała Freja: Zasady położnictwa, Warszawa 1851. W tymże czasie ogłosili wiele rozpraw i spostrzeżeń: Leopold Lafontaine, Franciszek Brandt, Wincenty